با گذشت چهار دهه از وقوع جنگ در شهریور 1359، تداوم تهدیدات و خطر تکرار جنگ، این پرسش ایجاد شده است که؛ چگونه می‌توان با استفاده از تجربه وقوع جنگ در گذشته، برای جلوگیری از تکرار جنگ در آینده جلوگیری کرد؟ چنانکه قابل مشاهده است، منطق حاکم بر این پرسش، نگرانی از وقوع جنگ و جلوگیری از تکرار آن در آینده، با استفاده از تجربه جنگ گذشته می باشد. پاسخ به پرسش یادشده با ملاحظاتی همراه است که در ادامه به آن اشاره خواهم کرد. ...

پرسش از «مطالعه تاریخ جنگ یا فهم از مسئله جنگ»، که برای عنوان این جستار انتخاب شده، با فرض تفاوت میان «موضوع و مسئله» یک واقعه تاریخی با «تاریخ» آن صورت گرفته است. به این معنا که هر موضوع و مسئله ای تاریخ دارد، چنانکه هر تاریخی برای توصیف و تحلیل یک موضوع و مسئله نوشته می‌شود. وجه تفاوت در بررسی‌ها و آثار تاریخی، موضوع و مسئله است. بنابراین میان موضوع و تاریخ آن، در عین حالیکه نوعی پیوستگی وجود دارد، ولی به اعتبار روش شناختی باید جداسازی شود. ...

گزارشی را درباره نقش سرهنگ بهزاد معزّی، خلبان هواپیمای شاه و خانواده‌اش برای سفر به مصر و مراکش در 26 دی‌ماه 1357 و بعدها برای فرار بنی صدر و رجوی، از ایران به فرانسه، خواندم که بهانه نگارش این جستار شد. گزارش یاد شده که در سایت آفتاب نیوز در تاریخ 7 بهمن 1402 منتشر شده، به آشنایی سرهنگ معزّی با اغلب آثار مرحوم دکتر شریعتی اشاره دارد و این احتمال را تقویت می‌کند که مطالعه آثار یادشده، در جذب وی به سازمان مجاهدین خلق تأثیر داشته است. ...

اشاره:

در یادداشت پیشین علت بی‌توجهی به مناسبت های تاریخی برای یادآوری رخدادهای تاریخی را بعنوان یک مسئله طرح کردم. در این جستار با وجود تأخیر و فاصله با آنچه پیش از این نوشتم، می­ خواهم به وجه دیگری از این مسئله، با استدلال درباره پیدایش «پدیده تاریخی شدن»، اشاره کنم. ...