اشاره:

پیش از این درباره اینکه چگونه اهمیت حوادث تاریخی برای یک نسل جابجا و به عبارتی جایگزین می شود، مطالبی را نوشتم. در این یادداشت موضوع را از زاویه دیگری توضیح داده ام که در ادامه خواهد آمد.

*********************

 وقوع رخدادها در زمان و مکان، باورهای ذهنی افراد و جامعه، همچنین ساختار فرهنگی را تحت تأثیر قرار داده و موجب شکل گیری «خاطره قومی» می شود. تکوین خاطرات «هویت ساز» هرچند بدلیل قرار گرفتن افراد و جامعه در کانون رخدادهای تاریخی، در تار و پود و دیواره های ذهن آنها صورت بندی و حک می شود، ولی با گذشت زمان و ظهور حوادث جدید، تصاویر ذهنی پیشین تغییر و جابجا می شود. این ملاحظه بر نسلی حاکم است که در متن حوادث تاریخی قرار داشته ولی آرام آرام به حاشیه می رود و شاهد ظهور رخدادهای تاریخی جدیدی است که همانند گذشته نقشی در وقوع و تحولات آن ندارد. در نتیجه بر اثر ظهور حوادث تاریخی، ذهنیت ها و ساختار جدیدی در جامعه شکل می گیرد که «نسلی» است، یعنی یک نسل با حوادث خاصی درگیر و تاریخ و هویت خود را می سازد و سپس به حاشیه می رود و جای خود را به تاریخ سازی نسل جدید می دهد. به این شکل، جابجایی خاطرات از طریق جابجایی در نسل ها و هویت ها صورت می گیرد. آنچه برای یک نسل اهمیت دارد و آن را می سازد و «روایت» می کند، برای نسل بعد موضوعیت کمتری دارد و به آن گوش و دل نمی سپارد.

 در حالیکه منطق جابجایی در خاطرات تابع تحولات نسلی و ظهور رخدادهای جدید تاریخی است، روش حفظ و تداوم تاریخ و روایت آن برای هویت سازی، با منطق قدرت و سیاست که با تاریخ درآمیخته است، از طریق «تبلیغات» مستقیم و تکراری، به جای پژوهش و نقد خلّاقانه، دنبال می شود. استفاده از این روش، با این تصور و پیش فرض دنبال می شود که؛ از این طریق، امکان تداوم روایت های هویت ساز و تاریخی فراهم خواهد شد، حال آنکه هر نسلی به امری که تعلق دارد، گوش سپرده و آن را دنبال و از کنار تبلیغات تکراری عبور می کند. در واقع مردم تاریخ را با عمل خود می سازند، نه اینکه تبلیغات سیاسی و تکرار آن، تاریخ ساز و یا موجب تداوم تاریخ باشد. «روایت از گذشته تاریخی» برای هر نسلی، از نقطه عزیمت حال شروع می شود و به همین دلیل روایت های تاریخی تغییر می کند. بنابراین رویکرد تبلیغاتی به رخدادهای تاریخی، موجب تحریف و مناقشه و منجر به مرگ روایت های تاریخی خواهد شد.

مطالب مرتبط:

- ضرورت مطالعات راهبردی درباره مسایل و تحولات جنگ ایران و عراق