نشست نقد و بررسی کتاب مسائل اساسی جنگ نوشته محمد درودیان، با حضور سردار حسین علایی از فرماندهان سپاه در دوران جنگ، محمد درودیان مولف اثر و یحیی نیازی کارشناس مجری، شنبه ۲۰ اردیبهشت در سالن سرای اهل قلم سی و ششمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ محمد درودیان، مولف اثر ضمن شرح محتوای آن بیان کرد: جلد پنجم این مجموعه، به ادامه جنگ بعد از پایان رسمی آن و بررسی اندیشه نظامی در ارتش و سپاه می‌پردازد. این پروژه بیش از آن‌که مربوط به شرایط فعلی جامعه باشد، که نسل جدید از جنگ فاصله گرفته و حتی نسبت به جنگ ایران و عراق آگاهی یا حساسیتی ندارد، بر تأثیرات فرهنگی، سیاسی و ساختاری جنگ در جامعه امروز متمرکز است. ما با پدیده‌ای مواجه‌ایم که گذشته نیست، بلکه تاریخی است؛ تاریخی که هنوز موضوعیت دارد ...

مجید جعفری نوشت: کتاب «موضوعات و پرسش های اساسی جنگ ایران و عراق؛ در گفتگو با فرماندهان و صاحب نظران» روانه بازار نشر شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در روزهای پایانی سال 1402 آن را به چاپ رسانده است.

این کتاب که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 524 صفحه است و علاقمندان به این اثر می بایست برای خرید آن، 250هزار تومان بپردازند.

کتاب «موضوعات و پرسش های اساسی جنگ ایران و عراق؛ در گفتگو با فرماندهان و صاحب نظران» به گفتگو با فرماندهان نظامی، مسئولین سیاسی و صاحب نظران در زمینه موضوعات اساسی جنگ ایران و عراق، اختصاص دارد ...

جلد پنجم و آخرین جلد از مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه» روانه بازار نشر شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در سال 1402 آن را به چاپ رسانده است. جلد پنجم این مجموعه که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 624 صفحه است و علاقمندان به این اثر می بایست برای خرید این کتاب، 140 هزار تومان بپردازند. ...

جلد چهارم مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه» روانه بازار نشر شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در سال 1402 آن را به چاپ رسانده است.

جلد چهارم این مجموعه که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 632 صفحه است و علاقمندان به این اثر می بایست برای خرید این کتاب، 140 هزار تومان بپردازند که با توجه به محتویات آن، مطالعه اش برای پژوهشگران و محققان در حوزه جنگ ایران و عراق مفید به نظر می‌رسد.

گفتنی است؛ جلد دوم تا پنجم مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه»، به بررسی آثار سپاه مربوط است ...

جلد دوم و سوم مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه» روانه بازار شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در سال 1401 این آثار را به چاپ رسانده است.

جلد دوم این مجموعه که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 428 صفحه و جلد سوم، 510 صفحه است و علاقمندان به این آثار، برای جلد دوم، 110 هزار و برای جلد سوم، 125 هزار تومان خواهند پرداخت که با توجه به محتویات کتاب‌ها، مطالعه آن برای پژوهشگران و محققان در حوزه جنگ ایران و عراق مفید به نظر می‌رسد.

جلد اول از مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه»، به بررسی آثار ارتش پرداخته و از جلد دوم تا پنجم، به بررسی آثار سپاه مربوط است. ...

به همت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، سه عنوان از کتاب های محمد درودیان بعنوان کتاب گویا در سایت و نرم افزار ایران صدا قرار گرفتند.

کتابهای «روند پایان جنگ»، «خونین شهر تا خرمشهر» و «جنگ بازیابی ثبات» تا کنون بعنوان کتاب صوتی با صدای هنرمندان و صداپیشه گان مطرح، در نرم افزار ایران صدا بارگذاری شده است که لینک صفحه مورد نظر برای بهره برداری علاقه مندان به شرح زیر تقدیم می شود:

+ روند پایان جنگ

+ خونین شهر تا خرمشهر

+ جنگ بازیابی ثبات

کتاب «نقبی بر درس‌ها و دستاوردهای جنگ» توسط انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر و وارد بازار نشر شد.

به گزارش تارنمای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس؛ دفاع مقدس و جنگ هشت ساله به فرموده رهبر انقلاب اسلامی گنجینه بزرگی است که تمام ناشدنی است. بنابراین از هر زاویه و از هر حوزه‌ای که به آن توجه شود شامل درس ها و دستاوردهای بزرگی می‌باشد. در این میان بُعد نظامی و سیاسی علاوه بر فرهنگ دفاع مقدس از مسائل بسیار پر اهمیت برای ملت ایران است تا از این تجربه بزرگ همواره برای رویارویی با دشمنان خود استفاده کند. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس که همواره کوشیده است با آثار پژوهشی خود در این مسیر قدم بردارد، در تازه ترین اثر منتشرشده خود تلاش داشته تا درس ها و دستاوردهای دفاع مقدس را از نگاه فرماندهان نظامی و سیاستمدارانی که در آن دوران حضوری فعال داشته و بر مسائل کلان نظامی و سیاسی کشور موثر بوده اند، بررسی نماید.

به همین دلیل با نویسنده کتاب «نقبی بر درس‌ها و دستاوردهای جنگ» محمد درودیان و اکبر رستمی مدیر گروه مطالعات و جغرافیای نظامی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به گفتگو پرداخته‌ایم.

کتاب «نقبی بر درس ها و دستاوردهای جنگ؛ گفتگو با فرماندهان و مسئولین جنگ»، نوشته محمد درودیان، روانه بازار نشر شد. این کتاب که در 523 صفحه و با نظارت علمی سردار سرلشکر پاسدار دکتر غلامعلی رشید از سوی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به چاپ رسیده، در نمایشگاه کتاب امسال رونمایی شد و هم اکنون در کتابفروشی ها موجود است.

محمد درودیان، در مقدمه کتاب، تلاش برای تحقیق و نگارش درباره «درس‌ها و دستاوردهای جنگ ایران و عراق» را حاصل پیشنهاد رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، به مناسبت «سی­ امین سالگرد پایان جنگ» دانسته که پس از بررسی‌های اولیه، از طریق گفتگو با مسئولان و فرماندهان جنگ، در چهار حوزه نظامی، امنیتی، سیاست خارجی و تبلیغات، پیگیری شده است.  ...

اشاره:

   معرفی و نقد کتاب «آغاز تا پایان» نوشته جناب دکتر علی سرزعیم، به نقل از کانال تلگرامی ایشان در سایت خبری الف بازنشر شده است. چاپ اول این کتاب در سال 1376 صورت گرفت و هم اکنون با 20 مرتبه تجدید چاپ که آخرین آن در سال 1397 بوده است، همچنان مورد توجه مخاطبین قرار دارد که در گزارش حاضر بخشی از دلایل آن نوشته شده است. جناب بهاء الدین شیخ الاسلامی نظارت علمی این کتاب را بر عهده داشتند که در این گزارش اشتباهاً بعنوان یکی از نویسندگان کتاب از ایشان نام برده شده است.

کتاب آغاز تا پایان را پس از نگارش مجموعه پنج جلدی سیری در جنگ نوشتم که از نظر رویکرد و روش، با آنچه قبل و بعد از آن نوشتم، تفاوت دارد. در واقع متن کتاب مستند به نتایج پژوهش و انتشار مجموعه سیری در جنگ نوشته شد. در فصول مختلف این کتاب، در پایان هر فصل یک پرسش مطرح و در فصل بعد به آن پاسخ داده شده است. به نظرم هم اکنون عناوین برخی فصول کتاب نیاز به بازبینی دارد که هنوز فرصت انجام آن فراهم نشده است. بعنوان مثال عنوان «تثبیت توازن به سود ایران» برای فصل هشتم، عنوان مناسبی برای تبیین تحولات جنگ در سال 66 نبود، چنانکه حملات عراق در سال 1367 این موضوع را آشکار کرد.

   تحقیق درباره موضوعات و مسائل جنگ ایران و عراق به روش مستند و مستدل، مهمترین کاری است که تلاش کرده ام در 40 سال گذشته انجام بدهم. ادراک از واقعیّات جنگ و تبیین آن، با دشواری‌های زیادی همراه است، به همین دلیل در مسیر انجام کار و از موضع استیصال، همواره از ائمه اطهار و روح بلند شهدای دفاع مقدس طلب یاری کرده ام. در عین حال، هیچ‌گاه شهامت تحقیق درباره زندگی شهدا را نداشته‌ام و تصوّر نمی‌کنم در این سال‌های پایان عمرم، تغییری در این وضعیت رخ بدهد. در چنین شرایطی، درخواست عزیز گرامی جناب آقای میثم غلامپور برای مطالعه متن کتاب را به دلیل گرفتاری‌های کاری با اکراه پذیرفتم، ولی آرام آرام با مطالعه متن روان و روایت صادقانه از زندگی «شهید مجتبی کربلایی مهدی»، متقاعد شدم خداوند فرصت بی بدیلی را برای نویسنده محترم کتاب و اینجانب فراهم کرده است ...

اشاره:

   تلاش خانم دکتر شمشیرگرها برای انتشار کتاب «جنگ ایران و عراق به روایت تحلیل‏گران غربی» به نظرم یکی از  وجوه تمایز میان آثار منتشرشده در چهل سالگی جنگ است که در یادداشت‌های پیشین به آن اشاره کردم. پرسش  از «اهداف کتاب و انتظارات»  از پژوهشگر محترم، موجب تهیه یادداشت حاضر و ارسال آن برای انتشار در سایت  شد. با فرض اینکه با تغییر در شرایط، رویکرد و روش‌ها برای بازبینی تاریخ گذشته شکل می‌گیرد، بنظرم اقدام  نویسنده محترم از نظر روش شناختی که در مقدمه کتاب به آن اشاره شده، بیش از محتوای کتاب باید مود توجه  قرار  بگیرد. در ادامه یادداشت نویسنده محترم در پاسخ به پرسش از اهداف کتاب و انتظارات، از نظر خواهد گذشت.

اشاره:

   تا کنون در نقد و بررسی تاریخ شفاهی، به اعتبار «روش شناسی» و جنگ ایران و عراق بعنوان بررسی «موردی»، یادداشت های متفاوتی را در سایت منتشر و بیش از چند سال است که درگیر گفتگوی تاریخ شفاهی با سردار رشید از فرماندهان ارشد دوران جنگ هستم. با توجه به اینکه پیش از این درگیر تاریخ‌نگاری مکتوب بودم و همواره در همین چارچوب با فرماندهان گفتکو می‌کردم، ملاحظات ناظر بر کار تاریخ شفاهی و نقاط ضعف و قوت، همچنین تفاوت و تمایز تاریخ شفاهی با تاریخ‌نگاری مکتوب، ذهنم را درگیر کرده و به تناسب بر نقدی که از روش تاریخ شفاهی داشته ام،  تاثیر گذاشته است.

بدون تردید باید به روش تاریخ شفاهی باور داشت و از آن استفاده کرد. مسئله اساسی؛ نقد «روش شناسی» تاریخ شفاهی است که بنظرم همچنان بعنوان مکمل تاریخ مکتوب ارزیابی و بر محور واقعه حرکت می کند. چنانکه پرسش‌ها از وقایع است و توضیحات نیز نقل وقایع، بر محور ذهنیت فرد است. بنظرم ملاحظه یاد شده نقطه آسیب شناسی تاریخ شفاهی است که بر محور ذهنیات فردی «تاریخ سازی» می کند. برای غلبه بر آسیب شناسی تاریخ شفاهی، علاوه بر توجه به نقش و تاثیر فرد گفتگو کننده و میزان تسلط وی بر موضوع مورد گفتگو، از نظر روش شناسی باید با رویکرد «انتقادی» به جای نقل و یا هدف «آگاهی» از واقعه، اقدام کرد.

توضیح یاد شده را به این دلیل نوشتم که ملاحظات موجود در روش شناسی تاریخ شفاهی و نقدی را که بر آن داشته ام، روشن شود. گونه جدید تاریخ شفاهی در مرکز اسناد دفاع مقدس که مرحوم دکتر اردستانی بنیان آن را گذاشت و به شکل گسترده ای از سوی دکتر نائینی در حال توسعه است، ظرفیت زیادی را به روش‌های متفاوت برای انتشار داده های تاریخی فراهم کرده است که در بررسی‌های تاریخی قابل استفاده است و در عین حال با توجه به نتایج این اقدام و مخاطرات آن، با  «تکثّر در روایت‌ها»، با تاکید بر «فرد محوری»، گونه‌ها و روش شناسی تاریخ شفاهی نیاز به نقد و بررسی دارد که مرکز اسناد دفاع مقدس می تواند در حوزه پژوهش‌های نظامی مسئولیت آن را برعهده گرفته و در این زمینه نشست‌های تخصصی را برگزار کند.

علاوه بر این ملاحظات؛ بنظر می رسد حجم صفحات آثار منتشر شده در مرکز به روش تاریخ شفاهی، مانع از استفاده عموم خواهد شد و نکات اساسی که در این گفتگوها وجود دارد، همانند آنچه در تاریخ شفاهی سردار علی اسحاقی وجود دارد، در میان حجم صفحات دیده نمی شود. با این توضیح، یا باید در روش و حجم صفحات تجدید نظر شود و یا اینکه یک کتاب خلاصه و کم حجم تهیه و منتشر شود. علاوه بر این؛ در موضوعات تخصصی مانند بحث «شنود»، باید به روش پرونده ای با مجموعه ای از افراد گفتگو شود تا از آسیب‌های روایت فردی کاسته شود.

********************

   فرصتی فراهم شد تا کتاب تاریخ شفاهی جناب آقای علی اسحاقی راکه از سوی آقای یدالله ایزدی تهیه و تنظیم شده است، مطالعه کنم. با توجه به تحقیقاتی که برای جلد دوم کتاب «مسائل اساسی جنگ در آثار ارتش و سپاه» دنبال می کنم، نکات بسیار جالب و کمیابی در کتاب یافتم که موجب نگارش این یادداشت شد. دلیل اهمیت و ارزش کتاب به نظرم فعالیت جناب آقای اسحاقی در حوزه «شنود» است که در درون ساختار اطلاعات سپاه شکل گرفت و بخش مهمی از توانمندی دفاعی- تهاجمی سپاه را برای طراحی و فرماندهی عملیات و تأمین اهداف نظامی فراهم کرد. در زمینه بحث «شنود» اسحاقی یک «بنیانگذار» بی همتا، با انباشتی از اطلاعات و تجربه است که در این کتاب بخشی از ابعاد و لایه های آن مورد پرسش قرار گرفته و راه را برای مباحث عمیق تری گشوده است که باید برای تعمیق آن تلاش کرد. البته قصد نقد و بررسی کتاب را ندارم، ولی به نظرم با حذف برخی حواشی و کاهش صفحات، کتاب روان وخواندنی‌تر خواهد شد.

     شاکله فعالیت آقای اسحاقی در شنود و ارزش آن، برابر آنچه در کتاب امده است، بر سه پایه بهم پیوسته قرار دارد، هر چند در این گفتگو به نحو مناسبی این موضوع واکاوی و آشکار نشده است:

1- زندگی اسحاقی در عراق تا دوره بلوغ، علاوه بر فراگیری و تسلط بر زبان عربی، موجب شناخت از فرهنگ و ساختار عراق شده است. چنانکه پیش زمینه یاد شده در تمایل به کار اطلاعاتی و شناخت از دشمن موثر بود و منجر به شکل گیری ساختار و سازمان شنود در سپاه شد.

2- گذراندن دوران سربازی در لشکر گارد که به لحاظ آموزشی، به ویژه در بخش فنی و شنود، توانایی‌های وی را افزایش داده که آثار آن بصورت تدریجی در ساختارمند کردن شنود و گسترش سازمان و تعمیق روش آن آشکار شده است.

3- شغل آزاد و مدیریت کارگاهِ تعمیر و خرید و فروش موتور سیکلت که موجب شناخت مناسبات اجتماعی و فراهم سازی امکان برقراری ارتباط با اقشار مختلف جامعه و فرماندهی بر نیروها برای مواجهه با بحرانهای امنیتی در کشور شده است.

بنظرم روش واقعه محوری در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در تاریخنگاری جنگ ایران و عراق، در روش تاریخ شفاهی تاثیر گذاشته و به دلیل تمرکز بر وقایع، در عمل ساختار موضوعات بر محور تفکر و رفتار افراد، در مواجهه با موضوعات و مسائل مورد واکاوی عمیق قرار نمی گیرد. با فرض اینکه وقایع حاصل تعامل نقش فاعل و کارگزار در تصمیم گیری، به تناسب ساختار و شرایط است، در تاریخ شفاهی تمرکز بر وقایع در گفتگو با فرماندهان و رزمندگان، مانع از شناخت ساختارها می شود. در عین حال اصلاح و تکمیل روش ها از طریق برگزاری جلسات نقد و بررسی روش شناسی تاریخ شفاهی و کتاب های منتشر شده، امکان پذیر خواهد شد.

اشاره:

   در دو دوره زمانی متفاوت این فرصت فراهم شد که با جمعی از دوستان، ابتدا کتاب «آغاز تا پایان» و بعد هم کتاب «جنگ ایران و عراق؛ موضوعات و مسائل» را بصورت جمعی مورد مطالعه قرار دادیم که برای من بسیار ارزشمند و آموزنده بود. خانم نوروزی با توجه به حضور در دو دوره، در یک فرصت جدید و به مناسبتی که فراهم شده بود، تفاوت دو کتاب را مورد توجه قرار داده است که از ایشان تقاضا کردم یادداشتی را در این زمینه تهیه و ارسال کنند که ضمن تشکر، یادداشت ایشان در ادامه خواهد آمد.

اشاره:

   امیر سرتیپ دوم بازنشسته عبدالحسین مفید، از فرماندهان ارتش در دوران دفاع مقدس، پیرامون کتاب «تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق، پیش درآمدی بر یک نظریه»، نقد مفصلی را نگاشته اند که از نظر شما گرامیان خواهد گذشت:

   کتاب «مسایل اساسی جنگ در آثار منتشر شده ارتش و سپاه» با بررسی آثار با تمرکز بر مفهوم قدرت نظامی و روش به‌کارگیری آن و یافتن وجوه اشتراک و افتراق، درصدد به آزمون گذاشتن نظریه جدید دفاعی است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در جلد نخست کتاب «مسایل اساسی جنگ در آثار منتشر شده ارتش و سپاه» اثر محمد درودیان، نقد و بررسی آثار با تمرکز بر مفهوم قدرت نظامی و روش به‌کارگیری آن انجام گرفته است. ارتش و سپاه به دلیل داشتن اهداف و انگیزه‌های جداگانه در تاسیس سازمان، تفاوت در باورها و نظام آموزشی، همچنین مشخصه‌های ساختاری و سازمان نظامی، به همراه برخی عوامل دیگر، برداشت متمایزی از مفهوم قدرت نظامی و روش به‌کارگیری آن دارند که در عین‌حال در برخی وجوه نظری و عملی مشترک است و برای طراحی قدرت دفاعی کشور باید مورد توجه قرار گیرد. در تجزیه و تحلیل مولفه‌های قدرت نظامی در جنگ با عراق، در یک نگاه کلی و مقایسه‌ای، می‌توان گفت ارتش بیشتر بر «تجهیزات، سازمان، انضباط و آیین‌نامه‌های آموزشی» و سپاه بر «روحیه انسانی، فرهنگ ایثار، شهادت‌طلبی و مدیریت جهادی» تاکید کرده است. وجوه اشتراک و افتراق در موضوع یاد شده را می‌توان از طریق طرح چند پرسش، به منظور دستیابی به نظریه جدید دفاعی، با فراروی از نگاه تاریخی و مناقشه‌آمیز به آزمون گذاشت.

سردار سرلشکر غلامعلی رشید؛ به‌عنوان ناظر علمی این کتاب در مقدمه آن نوشته است: یکی از مهم‌ترین الزامات اندیشه‌ورزی درباره موضوعات و مسائل اساسی جنگ، فراروی از زمان و از نگرش «واقعه‌محوری - تاریخی» است. مهم‌تر از آن، فاصله گرفتن از نگرش «شخصی- سازمانی» به جنگ است که هم‌اکنون بر روایت از جنگ، سایه انداخته است. با عنایت به ملاحظات یادشده و تاکید مقام معظم رهبری بر ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی، لازم است شرایط و امکانی برای بحث و گفت‌وگو و نقد و بررسی مسائل اساسی جنگ در مراکز عالی آموزشی و فرهنگی و تحقیقاتی، فارغ از حواشی موجود در جامعه و میان سازمان‌ها و دستگاه‌ها، فراهم شود. به این معنا که نگاه به مسئله جنگ، به‌عنوان یک «مسئله استراتژیک»، متناسب با مأموریت حال و آینده نیروهای مسلح، در سطح ملی باشد.

«تأملی بر فرود و فراز قدرت نظامی در ارتش»، «ارزیابی تهدیدات عراق و پیش‌بینی وقوع جنگ»، «ایجاد بازدارندگی در برابر حمله نظامی عراق»، «فرماندهی و به‌کارگیری نیروهای سه‌گانه ارتش در برابر حمله عراق»، «تبدیل قدرت دفاعی به تهاجمی برای آزادسازی مناطق اشغالی» و «تأمین اهداف سیاسی در جنگ، با پیشروی در خاک عراق» فصل‌های شش‌گانه کتاب است.

در صفحه 253 کتاب می‌خوانیم: «در آثار منتشره و اظهارات فرماندهان ارتش درباره ارزیابی توانمندی و قدرت ارتش در ایجاد بازدارندگی ازحمله و یا دفاع در برابر ارتش عراق، تاکید بر عوامل برون‌سازمانی در مقایسه با عوامل درون‌سازمانی بسیار بیشتر است. به‌نظر می‌رسد صاحب‌نظران ارتش مولفه‌های بیرونی قدرت را در مقایسه با عناصر درونی ارتش، بیشتر مورد توجه و تاکید قرار می‌دهند. نظر به اینکه موضوع مورد بحث، "علت ناتوانی در بازدارندگی و اشغال سرزمین"، به‌عنوان یک مسأله راهبردی برای حال و آینده است، باید به موازات توصیف و تحلیل سیاسی- تاریخی، از روش نقد و بررسی درون‌سازمانی درباره مولفه‌های قدرت و روش به‌کارگیری آن استفاده شود.»

نخستین چاپ از جلد اول کتاب «مسایل اساسی جنگ در آثار منتشر شده ارتش و سپاه» در 678 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 25 هزار تومان از سوی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، راهی بازار نشر شده است.

علی جعفری

  کتاب «بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار ارتش و سپاه» به همت آقای محمد درودیان در 688 صفحه به رشته تحریر درآمده است. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در اولین نوبت، در سال 1397 آن را به چاپ رسانده است. قیمت کتاب 30 هزار تومان و مطالعه آن برای پژوهشگران و محققان در حوزه جنگ ایران و عراق، مفید به نظر می رسد.

در این کتاب که در جلد اول، به بررسی آثار ارتش می پردازد، نویسنده در بررسی نوع نگاه آثار منتشر شده از سوی ارتش و سپاه درباره جنگ عراق و ایران، تلاش دارد که از رویکرد شخصی- سازمانی و واقعه محوری- تاریخی که هم اکنون بر روایت جنگ سایه افکنده است، فراتر رفته و آثار منتشره از سوی ارتش و سپاه را با هدف تبیین تحولات نظامی- راهبردی جنگ در پاسخ به نیازهای آینده، به قضاوت بنشیند. برای این منظور، آثار منتشره بر اساس موضوعات و مسایل اساسی جنگ تعریف و سپس در نسبت با آن ارزیابی شده است.

به این اعتبار، در کتاب، «تجزیه و تحلیل مسایل اساسی جنگ» شامل تبیین و تحلیل رخدادهای سیاسی- نظامی، همچنین علت دستیابی به پیروزی و یا شکست در تأمین اهداف نظامی، در چارچوب مفاهیمی بررسی شده که شاکله تحولات و نتایج جنگ را شکل داده است. در واقع مفاهیم اساسی جنگ ایران و عراق، راهنمای این پژوهش است.

مسئلۀ اساسی در این کتاب؛ ارزیابی صحتِ تاریخی آنچه سپاه یا ارتش بیان کرده اند، در مقایسه با هم و یا میزان انطباق آن با وقایع تاریخی در چارچوب مفهوم «تحریف»، نیست. زیرا انجام چنین اقدامی با توجه به تفاوت در نظام فکری- روشی ارتش و سپاه و اسنادی که برای تبیین نظرات و اقدامات خود در جنگ در اختیار دارند، ممکن نیست. مهم‌تر آنکه مناقشات تاریخی دربارۀ نقش‌های تاریخی و جزئیات وقایع، نه تنها سرانجامی نخواهد داشت و به نتیجه نخواهد رسید، بلکه مانع از انجام بررسی های راهبردی با نظر به آینده خواهد شد.

در چارچوب این ملاحظه و با فرض اینکه رویکرد و روش کنونی ارتش و سپاه در تبیین تحولات جنگ موجب تقلیل تجربۀ نظامی به بررسی‌های تاریخی با تأکید بر نقش سازمانی در جنگ خواهد شد، بنابراین برای نقد و بررسی متون منتشر شده از سوی ارتش و سپاه، از چارچوب مفهومی منطبق با ماهیت جنگ استفاده شده است. به نظر می رسد از این طریق علاوه بر گذار از بررسی‌های تاریخی، افق‌های جدیدی برای تبیین مناسب از موضوعات و مسائل جنگ فراهم خواهد شد.

بر همین اساس، نویسنده در فصل پایانی کتاب تحت عنوان؛ «درپایان؛ مطالعه جنگ ایران و عراق؛ جنگ پژوهی به جای تاریخ پژوهی»، به جای نتیجه گیری از محتوی مباحث کتاب و قضاوت یک سویه و نهادگرا نسبت به آثار ارتش، با طرح این پرسش که؛ «چگونه می شود مواجهه با تجربۀ جنگ را به جای رویکرد تاریخی و تمرکز بر رقابت سازمانی و مناقشه آمیز ارتش و سپاه، در چارچوب ملاحظات راهبردی، به منظور انجام مأموریت های دفاعی حال و آینده کشور مورد بررسی قرار داد؟» راه‌کاری اساسی برای حرکت در مسیر آینده، پیش روی ارتش و سپاه گذاشته است.

فصول شش گانه کتاب با طرح چند پرسش به منظور بررسی نسبت میان متون منتشر شده با مسئله اساسی جنگ در آن مرحله، آغاز و در نهایت هر فصل با نتیجه گیری، بمعنای ارزیابی موضوعات طرح شده در نسبت با مسئله اساسی جنگ و پرسش مورد نظر، به پایان خواهد رسید.

فصل بندی کتاب «بررسی مسائل اساسی جنگ در آثار ارتش و سپاه- جلد اول» به شرح زیر است:

یادداشت ناظر

مقدمه

فصل اول؛ تأملی بر فرود و فراز قدرت نظامی ارتش

فصل دوم؛ ارزیابی تهدیدات عراق و پیش‌بینی وقوع جنگ

فصل سوم؛ ایجاد بازدارندگی در برابر حمله نظامی عراق

فصل چهارم؛ فرماندهی و به‌کارگیری نیروهای سه‌گانۀ ارتش در برابر حملۀ عراق

فصل پنجم؛ تبدیل قدرت دفاعی به تهاجمی برای آزادسازی مناطق اشغالی

فصل ششم؛ تأمین اهداف سیاسی در جنگ، با پیشروی در خاک عراق

در پایان؛ مطالعه جنگ ایران و عراق؛ «جنگ پژوهی» به جای «تاریخ پژوهی»

منابع و مأخذ

مطالب مرتبط:
+ گزارش های نقد کتاب تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق

اشاره:

   در بخش پایانی گزارش نشست نقد و بررسی کتاب «تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق؛ پیش درآمدی بر یک نظریه»، پاسخ های نویسنده به ناقدین و دانشجویان حاضر در جلسه خواهد آمد. منتقدین محترم نقطه نظرات خود را بیش از دو ساعت طرح کردند و برای پاسخ 5 دقیقه وقت از سوی مجری محترم سرهنگ دکتر زین الدین تعین شد. با توجه به طولانی شدن زمان جلسه و محدویت وقت تنها به برخی نظرات پاسخ داده شد. امیدوارم در دانشگاه عالی دفاع و یا در هیات معارف جنگ شهید صیاد شیرازی، فرصتی فراهم شود تا نظریه طرح شده در کتاب، و برخی پرسشها و نظرات منتقدین محترم، مورد نقد و بررسی قرار بگیرد. ...

اشاره:

   در بخش اول، توضیحات نویسنده پیرامون مختصات کتاب، ارائه شد. سخنان ناقدین محترم؛ امیر حسینی در حوزه تاکتیکی، امیر بختیاری در حوزه راهبردی، دکتر مهران شمس احمر، از نظر روش شناختی و دکتر امینیان، با توجه به رویکرد و روش کلی کتاب، برای بهره برداری مخاطبان محترم، در ادامه آمده است. با وجود آنکه انتظار می رفت نظریه ارائه شده در پایان کتاب، مورد نقد و بررسی قرار بگیرد، ولی به دلیل تمرکز بر مباحث تاکتیکی و مناقشات تاریخی، توجه چندانی برای نقد و بررسی نظریه صورت نگرفت.

اشاره:

   به دعوت رئیس دفتر کرسی‌های نظریه پردازی در دانشگاه عالی دفاع ملی و تلاش های سرهنگ دکتر زین الدینی، جلسه نقد و بررسی کتاب «تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق؛ پیش درآمدی بر یک نظریه»، در تاریخ سوم اردیبهشت ماه 96 با حضور نویسنده کتاب و ناقدین محترم؛ امیر سرتیپ سیدناصر حسینی جانشین پیشین نیروی زمینی ارتش و جانشین هیئت معارف جنگ، امیر سرتیپ مسعود بختیاری از فرماندهان ارشد نیروی زمینی ارتش در جنگ و نویسنده آثار مختلفی همچون عملیات طریق القدس، دکتر مهران شمس احمر استاد دانشگاه، دکتر بهادر امینیان سفیر پیشین ایران در رومانی و استاد روابط بین الملل و تنی چند از دانشجویان این دانشگاه برگزار شد. در ادامه، بخش اول این نشست برای بهره برداری مخاطبان، تقدیم می شود.