سال ۱۴۰۲ همانند سال های گذشته که تجربه کردیم رو به پایان است. امید به ادامه زندگی و آغاز جدید، مهمترین دلیل پرسش از گذشته است. به این معنا که «چه کردیم؟» این توضیح نشان می دهد همان گونه که گذشته را با نظر و امید به آینده مورد توجه قرار می دهیم، مطالعات تاریخی نیز تابع همین ملاحظه است.

تاریخ بماهو تاریخ برای رجوع موضوعیت ندارد، زیرا آینده به گذشته معنا و برای مطالعه موضوعیت می دهد. با این مقدمه، بیش از گذشته درگیر این پرسش شده ام که روایت های کنونی از تجربه جنگ با عراق، از چه مشخصه ای برخوردار است و چه نتیجه ای داشته است؟ پاسخ به این پرسش می تواند پاسخ به چه باید کرد را روشن کند.

جنگ در زمان وقوع، برای نسل جنگ، بمثابه یک زندگی بود، در حالیکه هم اکنون به بخشی از خاطرات تبدیل شده و تنها آثار آن باقی مانده و خواهد ماند. در حالیکه نسل پس از جنگ درگیر پیامدهای امر تجربه نکرده است. شکاف ادراکی میان دو نسل حاصل همین وضعیت است. امر تجربه شده برای نسل جنگ، از نظر فردی و اجتماعی ادراک ساز بود و بر رفتارها تأثیر گذاشته است. درحالیکه نسل پس از جنگ درگیر تجربه متفاوت با گذشته است که در برخی زمینه ها برای نسل جنگ چندان موضوعیت ندارد.

با این توضیح، چگونه می توان بر شکاف ادراکی و رفتاری میان دو نسل که حاصل «منطق موقعیت» است، غلبه کرد؟ بدون روایت جدید و متفاوت از گذشته، امکان فهم مشترک از گذشته حاصل نخواهد شد. به همین دلیل برخی پیش فرض ها، رویکردها و روش ها نیاز به بازبینی دارد. زیرا با تکرار گذشته نمی توان به نیازهای آینده پاسخ داد. روایت های کنونی از تجربه جنگ با عراق نه گذشته را به شکل مناسبی تبیین می کند، نه به پرسش ها پاسخ می دهد و نه به نیازهای آینده.