اشاره
در سال 98 سردار محقق برای پایان نامه دکتری خود بدنبال گفتگو درباره قطعنامه 598 بود. قرار بود فارغ از نتیجه تحقیقات برای نگارش پایان نامه، کتابی تحت عنوان گفتگو با افراد مختلف منتشر شود. نظر به اینکه انتشار گفتگوها متوقف شده است، با هماهنگی ایشان برای انتشار آنچه در این زمینه گفته ام اقدام کردم. با نظر به حجم مطالب این گفتگو در شش بخش منتشر خواهد شد.
*************
در مورد قطعنامه مکتوبات شما را ما مطالعه کرده ایم ولی چیزی که من الان می خواهم در چیزی فراتر از مکتوبات است. یک بحثی در مورد قبل از قطعنامه است که آن ریشه های قطعنامه است. اولاً اینکه شما معتقدید که قطعنامه را باید از چه زمانی مورد بررسی قرار داد؟ بعد از عملیات رمضان یا مثلاً بعد از کربلای 5 یا اینکه نه بعد از سال 66 و ...؟
درودیان: در مورد اینکه شما فرمودید که چه چیزی را می خواهید، من یک چارچوبی را درآورده ام که محور به محور عرض می کنم شما هر جای آن را که فکر می کنید باید بیشتر باز شود و به آن پرداخته شود و یا مستنداتی می خواهد و ... بفرمایید.
ان شاء الله که زحمات شما به نتیجه برسد و ما بتوانیم از این کار خوب استفاده کنیم. عرض کنم که من یک اشکالی دراین خصوص دارم این را بگویم که شاید در پایان نامه هم کمک شما کند. این مسئله ای که شما دارید بررسی می کنید یعنی راهبرد های دفاعی در پایان جنگ، این در واقع یک مسئله راهبردی است که سیاست کلان ج.ا.ا را در سطح کلان بررسی می کند. روش این بررسی با روش بررسی تاریخی تفاوت دارد. برخی از این سئوالات که گفتم من نمی توانم جواب بدهم، موضوعات سیاسی است که مثلاً آقای جواد لاریجانی باید جواب دهد و برخی هم نکته های ریز تاریخی است که در بررسی‌های تاریخی به درد می خورد و اگر بخواهید در پایان نامه به آنها بپردازید، مناسب نیست و به نظر من این کاری که شما دارید انجام می دهید این است که داده های تاریخی را استخدام می کنید برای حرف خودتان ولی اینکه بررسی کنید و اینها را بگذارید کنارِهم و مفقودی ها را پیدا کنید و ... اینها نیست. مثلاً در مورد آقای جواد لاریجانی هم این است که این اندیشه مذاکره و پایان دادن جنگ از کجا شکل گرفت؟
به نظر من پایان جنگ از نظر تفکر سیاسی، خاص تفکر آقای هاشمی بود. از نظر روند شرایط ریشه آن در حس ناتوانی در پیروزی نظامی بر عراق بود.
حس چه کسی؟ فرماندهان یا مسئولین عالی نظام؟
درودیان: وقتی در مورد حس صحبت می کنیم، منظورمان مسئولین عالی نظام است و به طور خاص به نظر من آقای هاشمی. آقای هاشمی چون آدم باهوشی بود، قبل از خیبر فهمید، چون تا قبل از خیبر، سخنرانی‌هایی می کرد که من در کتاب هایم هم آورده ام که همه فرماندهان بُهت زده بودند. تصوّرش این بود که یک پیروزی به دست می آید و دیگر کار می شود سیاسی و با نظامی ها دیگر کاری نداریم. بعد از خیبر هم این بحث را مطرح کرد که فرماندهان یک تکانی خوردند. بنابر این می خواهم این را عرض کنم که اگر این حس به ما دست نمی داد و روی دور پیروزی بودیم، مطلقاً کار به سازمان ملل و قطعنامه نمی رسید و جنگ هم اینجوری پایان پیدا نمی کرد. پس ببینید وقتی شما از مسئله راهبرد دفاعی ما صحبت می کنید، آن کد و هستۀ اصلی به تحولات نظامی جنگ بر می گردد. یعنی اگر می خواهید این خط را بررسی کنید باید در آنجا دنبالش بگردید. من احساسم این است که این که چرا جنگ پایان پذیرفت، نتیجه رویارویی دو استراتژی بود. استراتژی ایران و استراتژی عراق. من این موضوع را در روند پایان جنگ بررسی کردم. این حرفهایی که الان سپاه و رسانه ها و آقای رضایی و دیگران می زنند، موجب یک خطای ذهنی می شود و آن این است که مثلاً الان شما دارید فیلم می گیرید، به جای اینکه روی دوربین به من و شما باشد، برود سمت کانال کولر، سرنوشت مسئله جنگ به معادلات نظامی و قدرت نظامی بر می گردد. اینها سمت دوربین را اشتباه گرفته اند، می گویند آمریکا کمک می کرد به عراق، خوب مگر این را نمی دانستیم، پس در مسئله انقلاب هم باید می گفتیم چون آمریکا حامی شاه است پس انقلاب را ول کن دیگر. این حرفها یعنی چی؟ من در کتاب هم گفته ام که دو تا استراتژی مقابل هم هست و این دو در واقع نحوه پایان جنگ را شکل دادند. درباره نحوه پایان جنگ در واقع اگر شما بخواهید واقعیت را بگویید، این است که راهبرد عراق به نتیجه رسید.
راهبرد عراق چه بود، راهبرد ایران چه بود؟
درودیان: به نظر من در راهبرد ما دو گرایش اصلی وجود داشت. یکی از گرایش ها که بر اساس آن ما جنگ را بعد از فتح خرمشهر ادامه دادیم، این بود که ما متکی بر قدرت نظامی، اهدافمان را متمرکز کنیم بر سقوط صدام. ما در چارچوب انقلاب بعد از فتح خرمشهر به جنگ نگاه می کردیم. این راهبردی بود که خط اصلی بود. اگر کنارش یک تفکری وجود داشت که غیر از این فکر می کرد، آرام آرام آشکار شد و نمی توان محکم گفت که اینها از اول بود. من معتقدم که نبود. آقای هاشمی که در واقع گرایش دوم را شکل داد که یک پیروزی به دست بیاوریم و جنگ را تمام کنیم، من خیلی در این مورد فکر کردم که آقای هاشمی یک روحانی است و این فکر از کجا به ذهن ایشان راه پیدا کرده است؟ من با خود ایشان هم که ملاقاتی داشتم چیزی شبیه این مباحث را مطرح کردم. این نظریه ای که در ذهن آقای هاشمی شکل گرفته بود را من معتقدم بر اساس شواهد تاریخی قبل از فتح المبین و متأثر از مشاهده تجربه عراق بود. آقای هاشمی دید عراقی ها آمدند و اشغال کردند و زمین دستشان بود و گفتند بیایید صلح کنیم و متکی بر زمین می خواستند به خواسته هایشان برسند، این رفت در ذهن آقای هاشمی که زمین بگیریم و مبتنی بر زمین جنگ را تمام کنیم. در حالی که من معتقدم این استراتژی در زمان جنگ شکست خورد و آقای هاشمی این را نه در زمان جنگ قبول کرد و نه بعد از آن و همیشه از آن دفاع کرد، چون چیزی غیر از این در ذهنشان نبود.
پس راهبرد ما استفاده از قدرت نظامی و پیروزی نظامی بود، خود این راهبرد چگونه شکل گرفت و ما چگونه به این نتیجه رسیدیم که متکی به قدرت نظامی این را حل کنیم؟ آزادسازی مناطق اشغالی. این آزادسازی بعد از شکست خوردن در دفاع، و بعد از اینکه ارتش نمی توانست مناطق اشغال شده را آزاد کند، طعم این آزادسازی را چشیدیم و دیدیم عجب چیز خوبی است و با قدرت نظامی همانطور که می شود سرزمین را آزاد کرد، می توانیم به اهدافمان هم برسیم. پس منطق استفاده از قدرت نظامی از مسیر آزاد سازی مناطق اشغالی به نتیجه رسید. اما چه شد که این استراتژی ما در برابر استراتژی عراق به نتیجه نرسید و استراتژی عراق به نتیجه رسید؟ این را اگر سئوالات جزئی تری تهیه کنید، من به تناسب عرض می کنم.
ادامه دارد ...
مطالب مرتبط:
هدف از تأسیس این صفحه، بیان دیدگاه‌ها درباره ابعاد سیاسی، اجتماعی و نظامی جنگ ایران و عراق و نیز بازاندیشی و اصلاح نظرات و آثار منتشر شده است. تقاضا دارم از طریق آدرس m.doroodian@yahoo.com بنده را از نقطه نظرات نقادانه و پیشنهادی خویش بهره مند فرمایند. 
