پدیده فتح خرمشهر را پس از چهل سال با رویکرد و روش‌های مختلفی می‌توان مورد بازبینی قرار داد که تابع نظام ادراکی متفاوت از موضوع مورد بحث خواهد بود. در این یادداشت با نظر به پژوهش و نگرانی‌هایی که داشته و دارم، بنظرم موضوع مورد بحث را به دو اعتبار می‌توان مورد توجه قرار داد و درباره آن سخن گفت:   

1- فتح خرمشهر به اعتبار زمان، تاریخی شده است، زیرا موضوع آن متعلق به نسل انقلاب و جنگ است که بصورت میانگین در دهه ششم یا هفتم زندگی خود قرار دارند. به همین دلیل هم اکنون گفتگو درباره حوادث بزرگ تاریخی نظیر جنگ و انقلاب، به چالشِ میان‌نسلی تبدیل شده است. به این معنا که نسل پیشین بر پایه تجربه تاریخی و هویت ساز خود به حوادث و الزامات زندگی نگاه و درباره آن مناقشه می‌کند، در حالیکه نسل جدید درگیر شرایط دیگری است و نسبتِ این وضعیت را با گذشته و مناقشه درباره آن، نمی‌تواند به خوبی بازتعریف کند.

2- به نظر می‌رسد فتح خرمشهر، به اعتبار موضوع و مسئله، هنوز تاریخی نشده است، زیرا نسل کنونی و آینده در ایران، همچنان با شرایط تاریخی و پیامدهای فرهنگی و راهبردی فتح خرمشهر درگیر و با آن زندگی خواهند کرد. برای این قضاوت، می توان چنین استدلال کرد که؛ فتح خرمشهر خطوط اصلی و مشخصه های «هویت سیاسی و اجتماعی جامعه ایران» را پس از پیروزی انقلاب ترسیم کرد. چنانکه «توانمندی مدیریت کشور» و «ماهیت قدرت و نقش نیروهای مسلح» را که با پیروزی انقلاب، برای «حفظ موجودیت، استقلال و تمامیت ارضی کشور»، در برابر «بحران امنیتی و تجاوز و اشغال»، دچار پرسش و تردید شده بود، آشکار کرد. در واقع منطق حاکم بر تداوم حیات نظام سیاسی برآمده از انقلاب در ایران، متأثر از همین تحولات بود که امروز چندان به آن توجه نمی شود، در حالیکه برای شناخت شاکله و بنیان قدرت جدید در ایران و انتقال آن به نسل آینده، باید تحولات تاریخی را با رویکرد نقّادانه و در گفتگوی میان‌نسلی و نه تبلیغاتی، مورد بررسی قرار داد. زیرا فهم عمیق از تحولات تاریخی و راهبردی، برای استفاده در آینده با گفتگوی نقادانه و تساهل‌آمیز صیقل خورده و قابل بهره برداری خواهد شد.

   مسئله اساسی این است که با وجود برخورداری جامعه ایران از سرمایه‌های سرنوشت‌ساز و بی نظیر تاریخی، نسل کنونی ادراک مناسبی از این تحولات هویت ساز ندارد. زیرا از رویکرد و روش مناسبی برای تبیین تحولات تاریخی استفاده نشده است. در واقع الزامات جهاد تبیین که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفت، ناظر بر تعهد به همین معناست. در صورتی که این نگرانی وجود دارد که معنای جهاد تبیین و الزامات آن نیز بدون توجه به مسائل مورد بحث و الزامات آن، بدلیل بی توجهی به ضرورت انتخاب رویکرد و روش‌های مناسب، در این مسیر قربانی شود.

در این باره بیشتر بخوانید:

- مطالب مربوط به فتح خرمشهر