در حالیکه همچنان درگیر پاسخ به پرسشی هستم که در یادداشت‎های اخیر به آن اشاره کرده‎ام، هنوز روشن نیست تجربه جنگ اخیر غزه که با عملیات 7 اکتبر آغاز و با برقراری آتش بس، دوره اول آن به پایان رسید، چه پیامدهایی خواهد داشت. به این معنا که:

آیا تلاش برای برقراری تغییر نظم و معادلات منطقه‎ای بر پایه اقدام نظامی، به اقدامات سیاسی در منطقه محدود می‎شود و یا زمینه جنگ دیگری را در منطقه فراهم خواهد کرد؟

در هر صورت مشاهده تحولات نظامی و پیامدهای آن، نقطه آغاز نگرش جدید به تجربه جنگ با عراق است و استفاده از نتایج جنگ‎های اخیر و چشم‎انداز آینده آن، بیانگر ضرورت بازبینی دکترین و سیاست‎های دفاعی- امنیتی برای مواجهه با وضعیت‎های غیرقابل پیش‎بینی و متفاوت با گذشته است.

مطالب مرتبط:

- تغییر در شیوه تفکر تاریخی- راهبردی

- مطالب مربوط به قدرت منطقه ای ایران

در حالی که درباره نسبت تجربه جنگ اخیر با تجربه گذشته، در یادداشت‎های اخیرم طرح پرسش کردم، پس از پیشنهاد ترامپ برای گفتگو با ایران، برخی از نوشته‎ها ناظر بر مقایسه شرایط کنونی برای تصمیم گیری استراتژیک، همانند شرایط سال 1367 و پایان دادن به جنگ است. این ملاحظات نشان می دهد ما همواره در میان گذشته و آینده قرار داریم. به این شکل که از نقطه حال و نگرانی از آینده به گذشته و تجربیات آن رجوع و بر اساس آن، به ضرورت های آینده می پردازیم.

بنابراین نه می توان تنها با گذشته زندگی کرد و نه می توان به آینده، بدون نظر به گذشته، نگریست. در صورت شکل‎گیری چنین ادراکی از مفهوم زمان و بهم پیوستگی آن، می‎توان در شیوه تفکر و روش تاریخ‎نگاری و مطالعات استراتژیک تجدیدنظر کرد.

مطالب مرتبط:

- آزمون تجربه جنگ با عراق در برابر دشواری های مواجهه با تغییر در وضعیت استراتژیک

- جایگاه و نقش تجربه جنگ در مواجهه با تجربه جنگ آینده چیست؟

با از دست دادن سوریه بعنوان یکی از سرمایه های استراتژیک ج.ا.ایران در منطقه پس از 40 سال و پیامدهای آن در تغییر معادلات منطقه ای، بیش از گذشته درگیر این پرسش شده ام که: وضعیت کنونی ج.ا.ایران در منطقه، تا چه اندازه با وضعیت حاصل از تغییر موازنه نظامی در جنگ ایران و عراق، در بهار سال 1367 و تأثیر آن بر نحوه پایان جنگ و پذیرش قطعنامه 598 شباهت دارد؟ به نظرم بخشی از پاسخ به این پرسش‎ها، با بررسی تطبیقی دو دوره زمانی و مهمتر از آن؛ روش مدیریت پیامدهای از دست دادن سوریه، آشکار و به آزمون گذاشته خواهد شد. نتیجه این بررسی اگر ناظر بر شباهت میان دو وضعیت باشد، به این معنا است که به درس ها و تجربیات جنگ با عراق توجه نشده است و اگر متفاوت باشد، این پرسش وجود دارد که علت این غافلگیری استراتژیک چه بود؟