نشست نقد و بررسی کتاب مسائل اساسی جنگ نوشته محمد درودیان، با حضور سردار حسین علایی از فرماندهان سپاه در دوران جنگ، محمد درودیان مولف اثر و یحیی نیازی کارشناس مجری، شنبه ۲۰ اردیبهشت در سالن سرای اهل قلم سی و ششمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ محمد درودیان، مولف اثر ضمن شرح محتوای آن بیان کرد: جلد پنجم این مجموعه، به ادامه جنگ بعد از پایان رسمی آن و بررسی اندیشه نظامی در ارتش و سپاه می‌پردازد. این پروژه بیش از آن‌که مربوط به شرایط فعلی جامعه باشد، که نسل جدید از جنگ فاصله گرفته و حتی نسبت به جنگ ایران و عراق آگاهی یا حساسیتی ندارد، بر تأثیرات فرهنگی، سیاسی و ساختاری جنگ در جامعه امروز متمرکز است. ما با پدیده‌ای مواجه‌ایم که گذشته نیست، بلکه تاریخی است؛ تاریخی که هنوز موضوعیت دارد ...

مجید جعفری نوشت: کتاب «موضوعات و پرسش های اساسی جنگ ایران و عراق؛ در گفتگو با فرماندهان و صاحب نظران» روانه بازار نشر شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در روزهای پایانی سال 1402 آن را به چاپ رسانده است.

این کتاب که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 524 صفحه است و علاقمندان به این اثر می بایست برای خرید آن، 250هزار تومان بپردازند.

کتاب «موضوعات و پرسش های اساسی جنگ ایران و عراق؛ در گفتگو با فرماندهان و صاحب نظران» به گفتگو با فرماندهان نظامی، مسئولین سیاسی و صاحب نظران در زمینه موضوعات اساسی جنگ ایران و عراق، اختصاص دارد ...

جلد پنجم و آخرین جلد از مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه» روانه بازار نشر شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در سال 1402 آن را به چاپ رسانده است. جلد پنجم این مجموعه که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 624 صفحه است و علاقمندان به این اثر می بایست برای خرید این کتاب، 140 هزار تومان بپردازند. ...

جلد چهارم مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه» روانه بازار نشر شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در سال 1402 آن را به چاپ رسانده است.

جلد چهارم این مجموعه که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 632 صفحه است و علاقمندان به این اثر می بایست برای خرید این کتاب، 140 هزار تومان بپردازند که با توجه به محتویات آن، مطالعه اش برای پژوهشگران و محققان در حوزه جنگ ایران و عراق مفید به نظر می‌رسد.

گفتنی است؛ جلد دوم تا پنجم مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه»، به بررسی آثار سپاه مربوط است ...

جلد دوم و سوم مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه» روانه بازار شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در سال 1401 این آثار را به چاپ رسانده است.

جلد دوم این مجموعه که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 428 صفحه و جلد سوم، 510 صفحه است و علاقمندان به این آثار، برای جلد دوم، 110 هزار و برای جلد سوم، 125 هزار تومان خواهند پرداخت که با توجه به محتویات کتاب‌ها، مطالعه آن برای پژوهشگران و محققان در حوزه جنگ ایران و عراق مفید به نظر می‌رسد.

جلد اول از مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه»، به بررسی آثار ارتش پرداخته و از جلد دوم تا پنجم، به بررسی آثار سپاه مربوط است. ...

   هم اکنون تاریخ نگاری جنگ در ارتش و سپاه به روش نقلی- مستند و بر محور وقایع سیاسی- نظامی دنبال می شود. تحلیل ها نیز بیش از آنکه در چارچوب مبانی و رویکردهای نظری صورت پذیرد، تابع بازتاب رسانه ای و مواضع رسمی بازیگران و یا تحلیل‌گران، درباره وقایع سیاسی- نظامی است. همچنین رویکرد و روش جاری در تاریخ نگاری جنگ با تمرکز بر جزئیات وقایع سیاسی- نظامی، همراه با تاکید بر نقش سازمانی در جنگ دنبال می شود. چنین روشی علاوه بر اینکه مانع از ادراک روند کلی جنگ و مسایل اساسی آن خواهد شد، با انتشار اسناد و اخبار جدید، اعتبار نتایج  پژوهشی و سندیّت آن، مورد سوال قرار می گیرد.

با فرض صحت ارزیابی یاد شده از وضعیت موجود تاریخنگاری جنگ و برای گذار از رویکرد و روش کنونی، باید  از طریق نقد وارده بر کارکرد و نتیجه تاریخنگاری جنگ، روش های جدیدی را بر محور پاسخ گوئی به مسایل اساسی جنگ جستجو و مورد توجه قرار داد. به نظرم «بررسی های ساختاری و مسئله محور»، در چارچوب مفهوم جنگ بعنوان یک مسئله استراتژیک، در مقایسه با واقعه محوری نقلی و مستند در حوزه وقایع سیاسی- نظامی جنگ، علاوه بر اینکه کارکرد مناسب تری برای پاسخ به نیازهای حال و آینده دارد، از تأثیر پایدارتری برای تبیین تاریخی برخوردار است.همچنین می تواند مناقشه بر نقش سازمانی را در حاشیه قرار بدهد.

   کتاب «مسایل اساسی جنگ در آثار منتشر شده ارتش و سپاه» با بررسی آثار با تمرکز بر مفهوم قدرت نظامی و روش به‌کارگیری آن و یافتن وجوه اشتراک و افتراق، درصدد به آزمون گذاشتن نظریه جدید دفاعی است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در جلد نخست کتاب «مسایل اساسی جنگ در آثار منتشر شده ارتش و سپاه» اثر محمد درودیان، نقد و بررسی آثار با تمرکز بر مفهوم قدرت نظامی و روش به‌کارگیری آن انجام گرفته است. ارتش و سپاه به دلیل داشتن اهداف و انگیزه‌های جداگانه در تاسیس سازمان، تفاوت در باورها و نظام آموزشی، همچنین مشخصه‌های ساختاری و سازمان نظامی، به همراه برخی عوامل دیگر، برداشت متمایزی از مفهوم قدرت نظامی و روش به‌کارگیری آن دارند که در عین‌حال در برخی وجوه نظری و عملی مشترک است و برای طراحی قدرت دفاعی کشور باید مورد توجه قرار گیرد. در تجزیه و تحلیل مولفه‌های قدرت نظامی در جنگ با عراق، در یک نگاه کلی و مقایسه‌ای، می‌توان گفت ارتش بیشتر بر «تجهیزات، سازمان، انضباط و آیین‌نامه‌های آموزشی» و سپاه بر «روحیه انسانی، فرهنگ ایثار، شهادت‌طلبی و مدیریت جهادی» تاکید کرده است. وجوه اشتراک و افتراق در موضوع یاد شده را می‌توان از طریق طرح چند پرسش، به منظور دستیابی به نظریه جدید دفاعی، با فراروی از نگاه تاریخی و مناقشه‌آمیز به آزمون گذاشت.

سردار سرلشکر غلامعلی رشید؛ به‌عنوان ناظر علمی این کتاب در مقدمه آن نوشته است: یکی از مهم‌ترین الزامات اندیشه‌ورزی درباره موضوعات و مسائل اساسی جنگ، فراروی از زمان و از نگرش «واقعه‌محوری - تاریخی» است. مهم‌تر از آن، فاصله گرفتن از نگرش «شخصی- سازمانی» به جنگ است که هم‌اکنون بر روایت از جنگ، سایه انداخته است. با عنایت به ملاحظات یادشده و تاکید مقام معظم رهبری بر ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی، لازم است شرایط و امکانی برای بحث و گفت‌وگو و نقد و بررسی مسائل اساسی جنگ در مراکز عالی آموزشی و فرهنگی و تحقیقاتی، فارغ از حواشی موجود در جامعه و میان سازمان‌ها و دستگاه‌ها، فراهم شود. به این معنا که نگاه به مسئله جنگ، به‌عنوان یک «مسئله استراتژیک»، متناسب با مأموریت حال و آینده نیروهای مسلح، در سطح ملی باشد.

«تأملی بر فرود و فراز قدرت نظامی در ارتش»، «ارزیابی تهدیدات عراق و پیش‌بینی وقوع جنگ»، «ایجاد بازدارندگی در برابر حمله نظامی عراق»، «فرماندهی و به‌کارگیری نیروهای سه‌گانه ارتش در برابر حمله عراق»، «تبدیل قدرت دفاعی به تهاجمی برای آزادسازی مناطق اشغالی» و «تأمین اهداف سیاسی در جنگ، با پیشروی در خاک عراق» فصل‌های شش‌گانه کتاب است.

در صفحه 253 کتاب می‌خوانیم: «در آثار منتشره و اظهارات فرماندهان ارتش درباره ارزیابی توانمندی و قدرت ارتش در ایجاد بازدارندگی ازحمله و یا دفاع در برابر ارتش عراق، تاکید بر عوامل برون‌سازمانی در مقایسه با عوامل درون‌سازمانی بسیار بیشتر است. به‌نظر می‌رسد صاحب‌نظران ارتش مولفه‌های بیرونی قدرت را در مقایسه با عناصر درونی ارتش، بیشتر مورد توجه و تاکید قرار می‌دهند. نظر به اینکه موضوع مورد بحث، "علت ناتوانی در بازدارندگی و اشغال سرزمین"، به‌عنوان یک مسأله راهبردی برای حال و آینده است، باید به موازات توصیف و تحلیل سیاسی- تاریخی، از روش نقد و بررسی درون‌سازمانی درباره مولفه‌های قدرت و روش به‌کارگیری آن استفاده شود.»

نخستین چاپ از جلد اول کتاب «مسایل اساسی جنگ در آثار منتشر شده ارتش و سپاه» در 678 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 25 هزار تومان از سوی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، راهی بازار نشر شده است.

علی جعفری

  کتاب «بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار ارتش و سپاه» به همت آقای محمد درودیان در 688 صفحه به رشته تحریر درآمده است. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در اولین نوبت، در سال 1397 آن را به چاپ رسانده است. قیمت کتاب 30 هزار تومان و مطالعه آن برای پژوهشگران و محققان در حوزه جنگ ایران و عراق، مفید به نظر می رسد.

در این کتاب که در جلد اول، به بررسی آثار ارتش می پردازد، نویسنده در بررسی نوع نگاه آثار منتشر شده از سوی ارتش و سپاه درباره جنگ عراق و ایران، تلاش دارد که از رویکرد شخصی- سازمانی و واقعه محوری- تاریخی که هم اکنون بر روایت جنگ سایه افکنده است، فراتر رفته و آثار منتشره از سوی ارتش و سپاه را با هدف تبیین تحولات نظامی- راهبردی جنگ در پاسخ به نیازهای آینده، به قضاوت بنشیند. برای این منظور، آثار منتشره بر اساس موضوعات و مسایل اساسی جنگ تعریف و سپس در نسبت با آن ارزیابی شده است.

به این اعتبار، در کتاب، «تجزیه و تحلیل مسایل اساسی جنگ» شامل تبیین و تحلیل رخدادهای سیاسی- نظامی، همچنین علت دستیابی به پیروزی و یا شکست در تأمین اهداف نظامی، در چارچوب مفاهیمی بررسی شده که شاکله تحولات و نتایج جنگ را شکل داده است. در واقع مفاهیم اساسی جنگ ایران و عراق، راهنمای این پژوهش است.

مسئلۀ اساسی در این کتاب؛ ارزیابی صحتِ تاریخی آنچه سپاه یا ارتش بیان کرده اند، در مقایسه با هم و یا میزان انطباق آن با وقایع تاریخی در چارچوب مفهوم «تحریف»، نیست. زیرا انجام چنین اقدامی با توجه به تفاوت در نظام فکری- روشی ارتش و سپاه و اسنادی که برای تبیین نظرات و اقدامات خود در جنگ در اختیار دارند، ممکن نیست. مهم‌تر آنکه مناقشات تاریخی دربارۀ نقش‌های تاریخی و جزئیات وقایع، نه تنها سرانجامی نخواهد داشت و به نتیجه نخواهد رسید، بلکه مانع از انجام بررسی های راهبردی با نظر به آینده خواهد شد.

در چارچوب این ملاحظه و با فرض اینکه رویکرد و روش کنونی ارتش و سپاه در تبیین تحولات جنگ موجب تقلیل تجربۀ نظامی به بررسی‌های تاریخی با تأکید بر نقش سازمانی در جنگ خواهد شد، بنابراین برای نقد و بررسی متون منتشر شده از سوی ارتش و سپاه، از چارچوب مفهومی منطبق با ماهیت جنگ استفاده شده است. به نظر می رسد از این طریق علاوه بر گذار از بررسی‌های تاریخی، افق‌های جدیدی برای تبیین مناسب از موضوعات و مسائل جنگ فراهم خواهد شد.

بر همین اساس، نویسنده در فصل پایانی کتاب تحت عنوان؛ «درپایان؛ مطالعه جنگ ایران و عراق؛ جنگ پژوهی به جای تاریخ پژوهی»، به جای نتیجه گیری از محتوی مباحث کتاب و قضاوت یک سویه و نهادگرا نسبت به آثار ارتش، با طرح این پرسش که؛ «چگونه می شود مواجهه با تجربۀ جنگ را به جای رویکرد تاریخی و تمرکز بر رقابت سازمانی و مناقشه آمیز ارتش و سپاه، در چارچوب ملاحظات راهبردی، به منظور انجام مأموریت های دفاعی حال و آینده کشور مورد بررسی قرار داد؟» راه‌کاری اساسی برای حرکت در مسیر آینده، پیش روی ارتش و سپاه گذاشته است.

فصول شش گانه کتاب با طرح چند پرسش به منظور بررسی نسبت میان متون منتشر شده با مسئله اساسی جنگ در آن مرحله، آغاز و در نهایت هر فصل با نتیجه گیری، بمعنای ارزیابی موضوعات طرح شده در نسبت با مسئله اساسی جنگ و پرسش مورد نظر، به پایان خواهد رسید.

فصل بندی کتاب «بررسی مسائل اساسی جنگ در آثار ارتش و سپاه- جلد اول» به شرح زیر است:

یادداشت ناظر

مقدمه

فصل اول؛ تأملی بر فرود و فراز قدرت نظامی ارتش

فصل دوم؛ ارزیابی تهدیدات عراق و پیش‌بینی وقوع جنگ

فصل سوم؛ ایجاد بازدارندگی در برابر حمله نظامی عراق

فصل چهارم؛ فرماندهی و به‌کارگیری نیروهای سه‌گانۀ ارتش در برابر حملۀ عراق

فصل پنجم؛ تبدیل قدرت دفاعی به تهاجمی برای آزادسازی مناطق اشغالی

فصل ششم؛ تأمین اهداف سیاسی در جنگ، با پیشروی در خاک عراق

در پایان؛ مطالعه جنگ ایران و عراق؛ «جنگ پژوهی» به جای «تاریخ پژوهی»

منابع و مأخذ

مطالب مرتبط:
+ گزارش های نقد کتاب تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق

اشاره:

  پس از انتشار نوشته ای تحت عنوان «هوشیاری در غیاب بازدارندگی» در روز چهارشنبه سوم آبان 96 در روزنامه ایران و پاسخ آن در روز شنبه ششم آبان 96، از امیر بختیاری خواهش کردم هر دو متن را مطالعه کنند تا هم موضوع و مسئله، همچنین نسبت دو متن منتشر شده با هم روشن شود. ایشان پس از مطالعه به موضوعی اشاره کردند مبنی بر اینکه؛ در برخی موضوعات از جمله غافلگیری نمی توان به نتیجه قطعی رسید و شاید مناسب باشد این موضوعات فعلا مسکوت گذاشته شود. برپایه توضیح ایشان و برخی ملاحظات دیگر یادداشت حاضر را نوشتم.

   مسایل اساسی تجربه شده در جنگ با عراق را بر اساس کدام مبانی نظری می‌خواهیم توضیح داده و تبیین کنیم؟ نظریه‌ها و روش‌های مختلفی وجود دارد که به برخی از موارد آن اشاره خواهم کرد:

1- عملکرد دشمن

2- فرهنگ و اعتقادات، همچنین رفتار جامعه ایران

3- مدیریت سیاسی کشور در تصمیم گیری و اقدام

4- قدرت دفاعی- امنیتی کشور برای دفاع- آزادسازی

5- تناسب میان تخصیص منابع با اهداف

6- ...