در حالیکه همچنان درگیر پاسخ به پرسشی هستم که در یادداشت‎های اخیر به آن اشاره کرده‎ام، هنوز روشن نیست تجربه جنگ اخیر غزه که با عملیات 7 اکتبر آغاز و با برقراری آتش بس، دوره اول آن به پایان رسید، چه پیامدهایی خواهد داشت. به این معنا که:

آیا تلاش برای برقراری تغییر نظم و معادلات منطقه‎ای بر پایه اقدام نظامی، به اقدامات سیاسی در منطقه محدود می‎شود و یا زمینه جنگ دیگری را در منطقه فراهم خواهد کرد؟

در هر صورت مشاهده تحولات نظامی و پیامدهای آن، نقطه آغاز نگرش جدید به تجربه جنگ با عراق است و استفاده از نتایج جنگ‎های اخیر و چشم‎انداز آینده آن، بیانگر ضرورت بازبینی دکترین و سیاست‎های دفاعی- امنیتی برای مواجهه با وضعیت‎های غیرقابل پیش‎بینی و متفاوت با گذشته است.

مطالب مرتبط:

- تغییر در شیوه تفکر تاریخی- راهبردی

- مطالب مربوط به قدرت منطقه ای ایران

در حالی که درباره نسبت تجربه جنگ اخیر با تجربه گذشته، در یادداشت‎های اخیرم طرح پرسش کردم، پس از پیشنهاد ترامپ برای گفتگو با ایران، برخی از نوشته‎ها ناظر بر مقایسه شرایط کنونی برای تصمیم گیری استراتژیک، همانند شرایط سال 1367 و پایان دادن به جنگ است. این ملاحظات نشان می دهد ما همواره در میان گذشته و آینده قرار داریم. به این شکل که از نقطه حال و نگرانی از آینده به گذشته و تجربیات آن رجوع و بر اساس آن، به ضرورت های آینده می پردازیم.

بنابراین نه می توان تنها با گذشته زندگی کرد و نه می توان به آینده، بدون نظر به گذشته، نگریست. در صورت شکل‎گیری چنین ادراکی از مفهوم زمان و بهم پیوستگی آن، می‎توان در شیوه تفکر و روش تاریخ‎نگاری و مطالعات استراتژیک تجدیدنظر کرد.

مطالب مرتبط:

- آزمون تجربه جنگ با عراق در برابر دشواری های مواجهه با تغییر در وضعیت استراتژیک

- جایگاه و نقش تجربه جنگ در مواجهه با تجربه جنگ آینده چیست؟

1) رویارویی نظامی با اسرائیل پس از حمله به کنسول‌گری ایران در دمشق، بعنوان «رویارویی دو استراتژی»، به دلیل بازتاب گسترده ای که داشته و آشکارشدن نتایج آن در آینده، همچنین به اعتبار نسبت آن با تجربه جنگ با عراق، در این جستار بررسی خواهد شد. چنانکه تصریح می شود، فرض بر این است که؛ «استراتژی معطوف به موجود زنده است.» زیرا جنگ یک امر انسانی است که با استفاده از ابزار نظامی، برای تأمین اهداف سیاسی، صورت می‌گیرد. پویایی و عدم قطعیت جنگ که مورد تأکید قرار می گیرد، تا اندازه ای متأثر از همین ملاحظه است. بنابراین تأثیر باورهای ذهنی و اندیشه ها در هدف گذاری، طراحی، تصمیم گیری و اقدام، از اهمیت زیادی برخوردار است و باید مورد بررسی قرار بگیرد.

پایان جنگ ایران و عراق از طریق پذیرش قطعنامه 598 و ابهام درباره نحوه خاتمه جنگ فرسایشی اوکراین و جنگ غزه، موجب طرح این پرسش شده است که؛ سرنوشت جنگ، با جنگ تعیین می‌شود یا با سیاست؟ پرسش از نسبت جنگ با سیاست، یک پرسش کلاسیک و پایدار است که بر مبنای نظریه کلاوزویتس شکل گرفت است. به این معنا که سیاست، جنگِ بدون خون‌ریزی است و جنگ، سیاستِ توام با خون ریزی است. در هسته مرکزی نظریه کلاوزویتس این مفهوم قرار دارد که جنگ، بماهو جنگ معنا ندارد. جنگ بعنوان ابزار قدرت، با هدف کشتار و تخریب، برای تأمین اهداف سیاسی، از طریق پیروزی نظامی، صورت می‌گیرد ...