یادداشت میهمان/ مواجهه آمریکا با انقلاب ایران با استناد به اسناد سفارت آمریکا – بخش دوم

شنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۹

اشاره:

   جناب آقای بهاءالدین شیخ اسلامی بخشی از روابط ایران و امریکا را با استناد به اسناد بدست آمده از سفارت امریکا مورد بررسی قرار داده اند که با توجه به ایام دهه فجر و پیروزی انقلاب و در چهل سالگی جنگ، بخش دوم و پایانی آن در ادامه از نظر خواهد گذشت.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

تسخیر سفارت آمریکا

،

آمریکا و انقلاب ایران

،

بهاء الدین شیخ الاسلامی

یادداشت میهمان/ مواجهه آمریکا با انقلاب ایران با استناد به اسناد سفارت آمریکا – بخش اول

چهارشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۹
بهاءالدین شیخ الاسلامی
        بهاءالدین شیخ اسلامی

اشاره:

   پس از کودتای امریکا و انگلیس علیه نهضت ملی شدن صنعت نفت در 28 مرداد سال 1332، آمریکا به صورت تدریجی در کانون سیاست‌های امنیتی، نظامی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران قرار گرفت. چنانکه به مدت 25 سال، نقش آمریکا در تعیین جهت گیری سیاست‌های راهبردی و منطقه ای ایران تا ایجاد ساختارهای جدید فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی قابل مشاهده است. همچنین در دوره یادشده، آمریکا در کانون مبازات سیاسی و اجتماعی جامعه ایران قرار دارد. روند یادشده با شکل گیری نهضت مردمی در ایران و پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن سال 1357، دستخوش تحول بینادین شد.

  نقش آمریکا در سازماندهی و حمایت از جریانات سیاسی و براندازانه مانند کودتای نقاب در تیرماه سال 59، حمایت از صدام برای حمله به ایران در شهریور همان سال و سپس درگیری نظامی در خلیج فارس و بسیاری از رخدادهای دیگر که مهمترین آن ترور شهید سلمانی در عراق بود، مناسبات ایران و امریکا را بسیار پیچیده کرده است.

جناب آقای بهاءالدین شیخ اسلامی بخشی از روابط ایران و آمریکا را با استناد به اسناد بدست آمده از سفارت آمریکا مورد بررسی قرار داده اند که با توجه به ایام دهه فجر و پیروزی انقلاب و در چهل سالگی جنگ، قابل توجه است و در ادامه خواهد آمد. در این اسناد، ارزیابی آمریکا از وضعیت داخلی ایران و نقش ایران برای منافع آمریکا ناظر براین معنا است که آمریکا چگونه بدون توجه به نارضایتی مردم ایران از رژیم شاه، در چارچوب منافع خویش، حمایت از شاه را ادامه داده و سرانجام با سقوط رژیم پهلوی، پایگاه استراتژیک خود را در ایران و منطقه از دست داد.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

تسخیر سفارت آمریکا

،

آمریکا و انقلاب ایران

،

بهاء الدین شیخ الاسلامی

بررسی زواياي مختلف ماجراي مك فارلين – قسمت پایانی

دوشنبه ۱۳ بهمن ۱۳۹۹

اشاره:

 روابط پنهانی ایران و امریکا در زمان جنگ و سفرمک فارلین مشاور امنیت ملی امریکا به ایران، همواره یکی از موضوعات اساسی و مناقشه آمیز در زمان جنگ ایران و عراق و پس از آن بود. علت شکل گیری ماجرای مک فارلین در زمان جنگ ضرورت استفاده از ابزار دیپلماتیک برای حذف صدام، اطلاعات نظامی و دستیابی به تجهیزات نظامی برای کسب به پیروزی نظامی بر عراق بود. بی توجهی به پیوستگی مسائل نظامی با دیپلماسی که هنوز هم چندان به آن توجه نمی شود و دیگری اهمیت مناسبات ایران و امریکا که همچنان مورد مناقشه است، سفرمک فارلین را به یک موضوع مبهم و پرسش برانگیز تبدیل کرده است.

 پیش از این برخی موضوعات تاریخی مانند اطلاع و موافقت یا مخالفت امام خمینی با این موضوع محل بحث بود که در میزگردی که به همین مناسبت برپا شد، تا اندازه ای اطلاع امام مورد پذیرش قرار گرفت. در حالیکه نقش مرحوم آقای هاشمی و تاثیر آن در زمینه های مختلف همچنان مورد بحث و مناقشه است.

بخش سوم این میزگرد که به سخنان سردار حسین علایی و آقای شیرعلی نیا اختصاص دارد، در ادامه از نظرتان خواهد گذشت.

برچسب ها:

مک فارلین

،

مناقشه سیاسی درباره جنگ

،

چهل سالگی جنگ

،

آیت الله هاشمی

بررسی زواياي مختلف ماجراي مك فارلين – قسمت دوم

جمعه ۱۰ بهمن ۱۳۹۹
بررسی ماجرای مک فارلین
بررسی زوایای ماجرای مک فارلین

اشاره:

   روابط پنهانی ایران و امریکا در زمان جنگ و سفرمک فارلین مشاور امنیت ملی امریکا به ایران، همواره یکی از موضوعات اساسی و مناقشه آمیز در زمان جنگ ایران و عراق و پس از آن بود. علت شکل گیری ماجرای مک فارلین در زمان جنگ ضرورت استفاده از ابزار دیپلماتیک برای حذف صدام، اطلاعات نظامی و دستیابی به تجهیزات نظامی برای کسب پیروزی نظامی بر عراق بود. بی توجهی به پیوستگی مسائل نظامی با دیپلماسی که هنوز هم چندان به آن توجه نمی شود و دیگری اهمیت مناسبات ایران و امریکا که همچنان مورد مناقشه است، سفرمک فارلین را به یک موضوع مبهم و پرسش برانگیز تبدیل کرده است.

 پیش از این برخی موضوعات تاریخی مانند اطلاع و موافقت یا مخالفت امام خمینی با این موضوع محل بحث بود که در میزگردی که به همین مناسبت برپا شد، تا اندازه ای اطلاع امام مورد پذیرش قرار گرفت. در حالیکه نقش مرحوم آقای هاشمی و تاثیر آن در زمینه های مختلف همچنان مورد بحث و مناقشه است.

بخش دوم این میزگرد که به سخنان آقایان محسن هاشمی و عباس سلیمی نمین اختصاص دارد، در ادامه از نظرتان خواهد گذشت.

برچسب ها:

مک فارلین

،

مناقشه سیاسی درباره جنگ

،

چهل سالگی جنگ

،

آیت الله هاشمی

بررسی زواياي مختلف ماجراي مک فارلين – قسمت اول

دوشنبه ۶ بهمن ۱۳۹۹

اشاره:

   روابط پنهانی ایران و امریکا در زمان جنگ و سفرمک فارلین مشاور امنیت ملی امریکا به ایران، همواره یکی از موضوعات اساسی و مناقشه آمیز در زمان جنگ ایران و عراق و پس از آن بود. علت شکل گیری ماجرای مک فارلین در زمان جنگ ضرورت استفاده از ابزار دیپلماتیک برای حذف صدام، اطلاعات نظامی و دستیابی به تجهیزات نظامی برای کسب پیروزی نظامی بر عراق بود. بی توجهی به پیوستگی مسائل نظامی با دیپلماسی که هنوز هم چندان به آن توجه نمی شود و دیگری اهمیت مناسبات ایران و امریکا که همچنان مورد مناقشه است، سفرمک فارلین را به یک موضوع مبهم و پرسش برانگیز تبدیل کرده است.

 پیش از این برخی موضوعات تاریخی مانند اطلاع و موافقت یا مخالفت امام خمینی با این موضوع محل بحث بود که در میزگردی که به همین مناسبت برپا شد، تا اندازه ای اطلاع امام مورد پذیرش قرار گرفت. در حالیکه نقش مرحوم آقای هاشمی و تاثیر آن در زمینه های مختلف همچنان مورد بحث و مناقشه است.

موضوع قابل توجه در این میزگرد اشاره آقایان تفرشی و شیرعلی نیا به کاستی های منابع موجود است. همچنین نقش ماجرای مک فارلین در پیروزی های نظامی و نقش اسرائیل در ادامه جنگ و افشاگری این مذاکرات مورد بحث قرار گرفته است که بمناسبت چهل سالگی جنگ، بازنشر آن با تلخیص در ادامه خواهد آمد.

برچسب ها:

مک فارلین

،

مناقشه سیاسی درباره جنگ

،

چهل سالگی جنگ

،

آیت الله هاشمی

نقدی بر آمار آثار جنگ و گونه شناسی آن

چهارشنبه ۱۰ دی ۱۳۹۹
نصرت الله صمدزاده
نصرت الله صمدزاده؛ مدیر کتابخانه تخصصی جنگ

اشاره:

   گروه جهاد و مقاومت سایت مشرق درباره تولید و توزیع کتاب­ های دفاع­ مقدس، با جناب آقای "نصرت ­الله صمدزاده" مسئول کتابخانه تخصصی جنگ، گفتگو و در تاریخ 5 مهر 99 منتشر کرده است. او ۲۰ سال است به صورت حرفه ­ای در حوزه ­ی کتاب دفاع­ مقدس فعالیت می­ کند و به عنوان مدیر کتابخانه تخصصی جنگ، از زیر مجموعه­ های دفتر ادبیات و هنر مقاومتِ حوزه هنری بر این عرصه اشراف دارد. وی در این گفتگو با اشاره به آمار انتشار و استفاده از کتاب‌های جنگ، گونه شناسی این آثار را در چارچوب مفهوم «دوره شناسی» مورد نقد و بررسی قرار داده که به این اعتبار و با نگاه به چهل سالگی جنگ، قابل توجه است. متن گفتگوی ایشان در ادامه خواهد آمد.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

کتاب های دفاع مقدس

،

آثار مربوط به جنگ

،

نصرت الله صمدزاده

امرِ مشترک دفاع در کشاکش روایت‌ها - قسمت پایانی

شنبه ۶ دی ۱۳۹۹

اشاره:

   مجله عصر اندیشه، نشست مشترکی را با حضور جناب پورجباری و اینجانب با هدف گفتگو درباره «چهل سالگی روایت از جنگ» برگزار کرد. چارچوب گفتگو بر محور پرسش‌ها و موضوعات طرح شده شکل گرفت و در پایان به شکل چالشی به گفتگو دوطرفه تبدیل شد. به این دلیل موضوعات طرح شده در این گفتگو و روش طرح مباحث، با سایر نشست‌هایی که در سالگرد چهل سالگی جنگ داشتم، متفاوت بود. فرصت را مغتنم شمرده و از مجله عصر اندیشه برای فراهم کردن این گفتگو و از جناب پورجباری بعنوان نماینده نسل جدید راویان، سپاسگزاری می‌کنم. این گفتگو در چند بخش برای بهره مندی مخاطبان منتشر می شود.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

روایت گری

،

تاریخ نگاری جنگ

امرِ مشترک دفاع در کشاکش روایت‌ها - قسمت چهارم

سه شنبه ۲ دی ۱۳۹۹
گفتگوی درودیان با مجله عصر اندیشه
مجله عصر اتدیشه- شماره 24

اشاره:

   مجله عصر اندیشه، نشست مشترکی را با حضور جناب پورجباری و اینجانب با هدف گفتگو درباره «چهل سالگی روایت از جنگ» برگزار کرد. چارچوب گفتگو بر محور پرسش‌ها و موضوعات طرح شده شکل گرفت و در پایان به شکل چالشی به گفتگو دوطرفه تبدیل شد. به این دلیل موضوعات طرح شده در این گفتگو و روش طرح مباحث، با سایر نشست‌هایی که در سالگرد چهل سالگی جنگ داشتم، متفاوت بود. فرصت را مغتنم شمرده و از مجله عصر اندیشه برای فراهم کردن این گفتگو و از جناب پورجباری بعنوان نماینده نسل جدید راویان، سپاسگزاری می‌کنم. این گفتگو در چند بخش برای بهره مندی مخاطبان منتشر می شود.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

روایت گری

،

تاریخ نگاری جنگ

امرِ مشترک دفاع در کشاکش روایت‌ها - قسمت سوم

شنبه ۲۹ آذر ۱۳۹۹

اشاره:

   مجله عصر اندیشه، نشست مشترکی را با حضور جناب پورجباری و اینجانب با هدف گفتگو درباره «چهل سالگی روایت از جنگ» برگزار کرد. چارچوب گفتگو بر محور پرسش‌ها و موضوعات طرح شده شکل گرفت و در پایان به شکل چالشی به گفتگو دوطرفه تبدیل شد. به این دلیل موضوعات طرح شده در این گفتگو و روش طرح مباحث، با سایر نشست‌هایی که در سالگرد چهل سالگی جنگ داشتم، متفاوت بود. فرصت را مغتنم شمرده و از مجله عصر اندیشه برای فراهم کردن این گفتگو و از جناب پورجباری بعنوان نماینده نسل جدید راویان، سپاسگزاری می‌کنم. این گفتگو در چند بخش برای بهره مندی مخاطبان منتشر می شود.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

روایت گری

،

تاریخ نگاری جنگ

امرِ مشترک دفاع در کشاکش روایت‌ها - قسمت دوم

دوشنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۹

اشاره:

   مجله عصر اندیشه، نشست مشترکی را با حضور جناب پورجباری و اینجانب با هدف گفتگو درباره «چهل سالگی روایت از جنگ» برگزار کرد. چارچوب گفتگو بر محور پرسش‌ها و موضوعات طرح شده شکل گرفت و در پایان به شکل چالشی به گفتگو دوطرفه تبدیل شد. به این دلیل موضوعات طرح شده در این گفتگو و روش طرح مباحث، با سایر نشست‌هایی که در سالگرد چهل سالگی جنگ داشتم، متفاوت بود. فرصت را مغتنم شمرده و از مجله عصر اندیشه برای فراهم کردن این گفتگو و از جناب پورجباری بعنوان نماینده نسل جدید راویان، سپاسگزاری می‌کنم. این گفتگو در چند بخش برای بهره مندی مخاطبان منتشر می شود.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

روایت گری جنگ

امرِ مشترک دفاع در کشاکش روایت‌ها - قسمت اول

چهارشنبه ۱۹ آذر ۱۳۹۹

اشاره:

   مجله عصر اندیشه، نشست مشترکی را با حضور جناب پورجباری و اینجانب با هدف گفتگو درباره «چهل سالگی روایت از جنگ» برگزار کرد. چارچوب گفتگو بر محور پرسش‌ها و موضوعات طرح شده شکل گرفت و در پایان به شکل چالشی به گفتگو دوطرفه تبدیل شد. به این دلیل موضوعات طرح شده در این گفتگو و روش طرح مباحث، با سایر نشست‌هایی که در سالگرد چهل سالگی جنگ داشتم، متفاوت بود. فرصت را مغتنم شمرده و از مجله عصر اندیشه برای فراهم کردن این گفتگو و از جناب پورجباری بعنوان نماینده نسل جدید راویان، سپاسگزاری می‌کنم. این گفتگو در چند بخش برای بهره مندی مخاطبان منتشر می شود.

برچسب ها:

تاریخ نگاری جنگ

،

چهل سالگی جنگ

،

روایت از جنگ

نقدی بر مقاله آرمان- واقعیت - قسمت پایانی

سه شنبه ۱۱ آذر ۱۳۹۹

اشاره:

بخش پایانی نقد مقاله «آرمان- واقعیت، زمان و دیوان‌سالاری جنگی» که در روزنانه شرق منتشر شده بود، برای بهره مندی مخاطبان در ادامه خواهد آمد.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

نقد و بررسی

،

روزنامه شرق

،

سیاست گذاری جنگی

نقدی بر مقاله آرمان- واقعیت - قسمت سوم

شنبه ۸ آذر ۱۳۹۹

اشاره:

بخش سوم نقد مقاله «آرمان- واقعیت، زمان و دیوان‌سالاری جنگی» که در روزنانه شرق منتشر شده بود، برای بهره مندی مخاطبان در ادامه خواهد آمد.

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

نقد و بررسی

،

دیوان سالاری

،

کیومرث اشتریان

نقدی بر مقاله آرمان- واقعیت - قسمت دوم

سه شنبه ۴ آذر ۱۳۹۹

اشاره:

   بخش دوم نقد مقاله «آرمان- واقعیت، زمان و دیوان‌سالاری جنگی» که در روزنانه شرق منتشر شده بود، برای بهره مندی مخاطبان در ادامه خواهد آمد.

برچسب ها:

آرمان واقعیت

،

دیوان سالاری

،

چهل سالگی جنگ

نقدی بر مقاله آرمان- واقعیت - قسمت اول

جمعه ۳۰ آبان ۱۳۹۹

اشاره:

    انتشار مقاله «آرمان- واقعیت، زمان و دیوان‌سالاری جنگی»، در روزنانه شرق و در چهل سالگی وقوع جنگ، به اعتبار تلاش برای «تبیین تئوریک» از تجربه جنگ با عراق، در مقایسه با نقد سیاسی و نظامی از جنگ، اقدام متفاوتی بود. به همین دلیل این مقاله مورد نقد قرار گرفت و در تاریخ 26 آبان در روزنامه شرق، با حذف تیتر اصلی مقاله مبنی بر؛ «نقدی بر مقاله؛ آرمان- واقعیت، زمان و دیوان سالاری جنگی» و استفاده از عنوان «تبیین تئوریک از جنگ ایران و عراق؛ با کدام مفهوم و روش؟» به چاپ رسید که بخش اول آن در ادامه خواهد آمد.

برچسب ها:

آرمان واقعیت

،

چهل سالگی جنگ

،

روزنامه شرق

تاملی بر چهل سالگی جنگ؛ رویکردها و روش‌ها - 2

جمعه ۳۰ آبان ۱۳۹۹

نظر به اینکه موضوع یادداشت‌های اخیرم تشابهات و تداوم رویکردها و روش‌های گذشته نیست و بر تمایز و تفاوت‌ها تمرکز دارم، فهرست موضوعاتی که بنظرم در چهل سالگیِ تجربه آغاز جنگ با عراق، متفاوت با گذشته بوده، در چهار محور کلی زیر است:

1- تبیین جنگ بر اساس «عقلانیت» و نگرانی از «تحریف جنگ» در سخنان مقام معظم رهبری که در سه زمینه؛ تحریف نقش افراد در جنگ، عقلانیت در تصمیم گیری‌ها و احیای نام و نقش امام خمینی در جنگ، قابل مشاهده است.

2- ضرورت بازبینی در تاریخ نگاری جنگ که در بیانیه حزب ایثارگران و سرمقاله عباس عبدی در روزنامه اعتماد و یادداشت قادر باستانی در روزنامه شرق منتشر شده است.

3- دوره‌بندی تحولات تاریخ نگاری جنگ که در مقدمه کتاب خانم محبوبه شمشیرگرها و مصاحبه آقای صمدزاده قابل مشاهده است.

4- تبیین سیاسی و تئوریک از جنگ ایران و عراق که در مصاحبه آقایان محمدرضا خاتمی و کیومرث اشتریان صورت گرفته است.

 

مطالب مرتبط:

+ تاملی بر چهل سالگی جنگ؛ رویکردها و روش‌ها - 1

برچسب ها:

چهل سالگی جنگ

،

رویکردها و روش ها

جنگ ایران و عراق به روایت تحلیل‏گران غربی؛ اهداف و انتظارات به قلم خانم شمشیرگرها

یکشنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۹
کتاب خانم محبوبه شمشیرگرها
کتاب خانم شمشیرگرها

اشاره:

   تلاش خانم دکتر شمشیرگرها برای انتشار کتاب «جنگ ایران و عراق به روایت تحلیل‏گران غربی» به نظرم یکی از  وجوه تمایز میان آثار منتشرشده در چهل سالگی جنگ است که در یادداشت‌های پیشین به آن اشاره کردم. پرسش  از «اهداف کتاب و انتظارات»  از پژوهشگر محترم، موجب تهیه یادداشت حاضر و ارسال آن برای انتشار در سایت  شد. با فرض اینکه با تغییر در شرایط، رویکرد و روش‌ها برای بازبینی تاریخ گذشته شکل می‌گیرد، بنظرم اقدام  نویسنده محترم از نظر روش شناختی که در مقدمه کتاب به آن اشاره شده، بیش از محتوای کتاب باید مود توجه  قرار  بگیرد. در ادامه یادداشت نویسنده محترم در پاسخ به پرسش از اهداف کتاب و انتظارات، از نظر خواهد گذشت.

برچسب ها:

نقد کتاب

،

چهل سالگی جنگ

،

محبوبه شمشیرگرها

تاملی بر چهل سالگی جنگ؛ رویکردها و روش‌ها - 1

پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹

  این انتظار وجود داشت که در «چهل سالگی» شکل‌گیری مهمترین تجربه نظامی ایران در تاریخ معاصر، در برابر تجاوز عراق به ایران که موجب «ظهور قدرت دفاعی و تهاجمی» ایران شد، برنامه های مناسبی در رسانه ها تهیه و منتشر شود. با این توضیح، پرسش مورد بحث این است که؛ بزرگداشت چهلمین سال «دفاع مقدس» در برابر «تجاوز عراق»، از چه مشخصه‌ های رویکردی، روشی و موضوعی برخوردار بود؟ آیا با سال‌های گذشته تفاوت اساسی داشت؟ پاسخ به پرسش یاد شده به این اعتبار اهمیت  دارد که هم اکنون ایران در برابر تهدیدات نظامی آمریکا و اسرائیل قرار دارد و رجوع به یک تجربه تاریخی و بازبینی آن، می‌تواند شرایط ذهنی جامعه را برای مواجهه با وضعیت‌های مخاطره‌آمیز پیش رو آماده کند.

   پاسخ به پرسش یاد شده، چنانکه روشن است، نیاز به بررسی دارد و باید از سوی نهادهای پژوهشی و رسمی انجام شود. در عین حال با بررسی‌های محدودی که انجام دادم، بر این باور هستم که؛ با وجود افزایش حجم اقدامات و برخی نوآوری‌های موضوعی و هنری که با گذشته تفاوت داشت، «اندیشه مدون و متفاوت» با گذشته برای بازبینی تجربه جنگ ایران و عراق قابل مشاهده نبود. احتمالاً نزدیکی زمان اربعین حسینی به سالگرد تجاوز عراق به ایران، موجب نوعی تلاش برای تداوم رویکرد گذشته به تجربه جنگ و امتداد آن به این مراسم، با تمرکز بر شخصیت «شهید سلیمانی» مورد توجه بوده است. ملاحظه یاد شده شاید یکی از عوامل موثر در تداوم رویکرد و روش های گذشته بوده است. مهمتر از آن؛ در نقد رویکرد و روش کنونی که بمثابه گفتمان غالب عمل می کند،  هیچگونه نقد نظری و روش شناسی قابل اعتناء، در داخل و خارج از ایران، بعنوان «بدیل گفتمانی» ارائه نشد. هر چند انتشار نوار جلسه فرماندهان سپاه که بخشی از اسناد تاریخ جنگ است، اهمیت داشت و مورد توجه خاص قرار گرفت.

در عین حال طرح برخی موضوعات که بصورت خودجوش و واکنشی صورت گرفت، قابل توجه است که در یادداشت‌های بعدی به آن اشاره خواهم کرد.

مطالب مرتبط:

+ تاملی بر چهل سالگی جنگ؛ رویکردها و روش‌ها- 2

برچسب ها:

تجربه جنگ

،

دفاع مقدس

،

چهل سالگی جنگ

،

رویکردها و روش ها

در چهل سالگی یک تجربه تاریخی؛ گسست یا پیوستگی؟

دوشنبه ۳۱ شهریور ۱۳۹۹

اشاره:

   تجربه جنگ با عراق که با هدف تسلیم ایران در برابر خواسته های عراق به ایران تحمیل شد، از نظر کارکردی بسیار اهمیت دارد. تأثیر فرهنگی و ساختاری جنگ بر شکل گیری خِرد دفاعی در ایران برای «دفاع جمعی» در برابر دشمن متجاوز، در امتداد تجربه انقلاب، با هیچ حادثه ای در تاریخ معاصر ایران قابل مقایسه نیست. چنانکه در ایجاد ساختار و سازمان نظامی و شکل گیری صنعت دفاعی تحولات اساسی صورت گرفته است که باید به مناسبت چهل سالگی «جشن پیروزی در دفاع مردمی» در ایران، مورد بازخوانی قرار بگیرد. یادداشت حاضر را در چهارچوب دو فرض و با نظر به جابجایی در تاریخ نوشته ام که در ادامه خواهد آمد.

************

1- همواره میان امر جاری با امر تاریخی و هر دو با آینده، تعامل تاثیرگذار و بهم پیوسته برقرار است. به این معنا که؛ پیش فرض های ذهنی از تجربه گذشته، بر مواجهه با امر جاری  و آینده تاثیرگذار است. چنانکه ضرورت فهم امر جاری، موجب ارجاع به گذشته می شود و یا براساس حال و گذشته، چشم انداز آینده مورد سنجش قرار می گیرد. 

2- تغییر در حیات سیاسی و اجتماعی جامعه از طریق جایگزینی امر حال بجای گذشته صورت می گیرد. اگر چنین تحولی  صورت نگیرد، در واقع هیچگاه مفهوم تغییر اجتماعی و شکل گیری امر تاریخی صورت نخواهد گرفت و مرزهای مفهومی زمان گذشته، حال و آینده، معنای خود را از دست خواهد داد.

در چارچوب مفروضات یاد شده، دو پرسش عام و خاص وجود دارد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:

 الف) پرسش عام در باره تغییرات اجتماعی این است که؛ چگونه امر جاری جایگزین امر تاریخی  می شود؟ فرضاً وقتی امر اقتصادی- معیشتی و بیماری کرونا بر روند زندگی جاری مردم ایران و جهان غلبه پیدا می کند، در واقع با غلبه امر جاری، وضعیتی که پیش از این برقرار بود، به امر تاریخی حمل می شود. در چنین شرایطی رجوع به تاریخ، با هدف شناخت و مواجهه مناسب، بیشتر برای بررسی امر تجربه شده در موارد مشابه ای است که ویروس وبا و یا غیره گسترش یافته است. در چهارچوب مفهوم جابجایی در امر جاری به تاریخی، برخی از صاحب نظران در حوزه های مختلف، بر جهانِ «پساکرونا» تاکید می کنند. به این معنا که تجربه امر جاری در مواجهه با ویروس کرونا موجب تغییر نظام فکری و رفتاری جامعه انسانی شده و با تغییر در سبک زندگی، بازگشت به گذشته امکان پذیر نخواهد بود.

ب) پرسش خاص در حوزه تهدیدات نظامی این است که؛ آیا تهدیدات نظامیِ روبه گسترش آمریکا و اسرائیل، جایگزین مفهوم تجربه جنگ با عراق خواهد شد؟ بعبارت دیگر؛ آیا تجربه جنگ با عراق از این طریق تاریخی می شود؟

هم اکنون تجربه تاریخی جنگ ایران و عراق در آستانه چهل سالگی قرار دارد، در کنار آن، در سه دهه گذشته همچنان درگیر تهدیدات نظامی آمریکا و اسرائیل هستیم. با این تفاوت که  همزمان با تهدید نظامی و جدّی شدن آن، رجوع به تجربه تاریخی جنگ با عراق و روش استفاده از آن در برابر مخاطرات جنگ احتمالی مورد توجه ساختار پژوهشی کشور قرار نمی گیرد. چنانکه در مناسبت‌های تاریخی جنگ، هیچ‌گاه به صورت جدّی در برنامه های تبلیغاتی و یا اقدامات پژوهشی، در امتداد تجربه تاریخی جنگ با عراق، به مسئله تهدیدات جاری و خطر جنگ پرداخته نشده است. با این توضیح، بنظر می رسد میان تجربه جنگ ایران و عراق با تهدیدات و خطر جنگ، به جای پیوستگی امر جاری با گذشته، نوعی گسست مشاهده می‌شود، در حالیکه روش مواجهه با تهدیدات و جنگ، در سیاست‌های کلان و اقدامات عملیاتی، با نظر به تجربه جنگ با عراق صورت می‌گیرد، اما از نظر گفتمان عمومی و پژوهشی، چنین پیوستگی‌ای مشاهده نمی شود.

با فرض صحت این ارزیابی، علت گسست، مورد پرسش است و باید پاسخ را در نقد و بررسی رویکرد و روش مواجهه با تجربه گذشته از یکسو و از سوی دیگر؛ روش مواجهه با امر جاری جستجو کرد. زیرا تجربه گذشته در نظام تبلیغاتی و پژوهشی، به امر تاریخی و مناقشه آمیز تبدیل شده و مرحله گذار مفهومی- نظری را طی نکرده است تا پاسخگوی نیازهای حال و آینده باشد. مواجهات جاری نیز با وجود آنکه با در نظر گرفتن تجربیات گذشته صورت می گیرد، ولی مبانی نظری- روشی برای استفاده از این تجربه  و تبدیل آن به نظام پژوهشی تعریف نشده است. بنابراین نقطه اتصال گذشته به امر حال و آینده، از طریق نقد و بررسی امکان پذیر است. تبلیغ و یا دفاع از تمامیت آنچه در گذشته صورت گرفته، ظرفیت‌های استفاده از تجربه گذشته برای پاسخگویی به نیازها را از میان خواهد برد. علاوه بر این، در بسیاری از موارد، مجبور به تکرار اشتباهات گذشته خواهیم شد.

 

مطالب مرتبط:

+ مطالب مربوط به چهل سالگی جنگ

برچسب ها:

تجربه جنگ

،

دفاع مقدس

،

چهل سالگی جنگ

،

دفاع مردمی

معرفی
    محمد درودیان هدف از تأسیس این صفحه، بیان دیدگاه‌ها درباره ابعاد سیاسی، اجتماعی و نظامی جنگ ایران و عراق و نیز بازاندیشی و اصلاح نظرات و آثار منتشر شده است. تقاضا دارم از طریق آدرس m.doroodian@yahoo.com بنده را از نقطه نظرات نقادانه و پیشنهادی خویش بهره‌ مند فرمایند.
    همچنین یادداشت های بنده از طریق کانال های ایتا و تلگرام قابل دسترسی است.

کانال ایتا محمد درودیان کانال تلگرام محمد درودیان
جستجو



    در اين سایت
    در كل اينترنت
برچسب ها