با فرض اينكه هدف‎گذاري و تصميم‌گيري مهاجم در استفاده از قدرت نظامي براي تامين اهداف سياسي، در ساحت نظر و با محاسبات عقلاني و برقراري نسبت ميان ابزار جنگ با اهداف و منابع و با پذيرش ريسك پيروزي صورت مي‎گيرد، بنابراين منطق عقلاني جنگ، تابع محاسبه مهاجم از قدرت و موقعيت خود و متقابلا از موقعيت ضعيف و آسيب‌پذير كشور هدف، شكل مي‌گيرد. در واقع محاسبات مهاجم حاصل ادراك از موقعيت و تفسير آن براي «تغيير در موقعيت»، براساس مبالغه درباره قدرت خود و آسيب‌پذيري طرف مقابل بنا شده است. با اين توضيح، جنگ در ساحت عمل، بر پايه جنگ در ساحت انديشه و ذهن شكل مي‎گيرد، به همين دليل بازدارندگي به معناي تاثيرگذاري بر نظام ادراكي-‌رفتاري دشمن، با استفاده از همه مولفه‌هاي قدرت، مي‌تواند مانع از تحميل هزينه جنگ با آشكار شدن اشتباه محاسباتي شود. براساس اين مقدمه، تجربه حمله نظامي به ايران در شهريور 59 از سوي عراق و حمله رژيم صهيونيستي در خرداد 1404، اين پرسش را به وجود آورده است كه: تصميم‌گيري براي حمله، با فرض محاسباتي از ايران ضعيف صورت گرفته يا ايران قوي؟ ....

با فرض اینکه وقوع جنگ به دلیل تأثیرگذاری متغیّرهای گسترده ای که در ابعاد مختلف دارد، نتیجه مجموعه‎ای از عوامل مختلف است، به همین دلیل، ادراک از مسئله جنگ و مولفه‎های قدرت نظامی- امنیتی و ساختار آن، به دلیل آشکارشدن نتایج جنگ، به قبل و بعد از جنگ قابل تقسیم بندی می‎باشد. ملاحظه یادشده راهنمای بازبینی مولفه ها و ساختار قدرت دفاعی- بازدارنده در مقایسه با گذشته است. اگر فرصتی حاصل شد، در نظر دارم تجربه جنگ اخیر با اسرائیل را در نسبت با تجربه جنگ با عراق، در ذیل مفهوم بررسی «تطبیقی- استراتژیک» مورد بررسی قرار بدهم. ...

چرا دو تجربه متفاوت است؟ بر اساس این قاعده که هر تجربه‎ای منحصر به شرایط خاص است، می‎توان مشخصه های تفاوت را به دست آورد.

1) تجربه جنگ با عراق، پس از یک انقلاب مردمی و دفاع مردم در برابر حمله عراق بود و منشاء تحولات دهه اول انقلاب شد و لذا تاب‎آوری هشت سال جنگ و مشارکت داوطلبانه، موجب توسعه سازمان رزم سپاه و تبدیل نیروی امنیتی به یک نیروی دفاعی- تهاجمی شد. به همین دلیل جنگ طولانی بر شکل‎گیری فرهنگ دفاعی جامعه ایران و ساختارهای جدید تأثیر گذاشت. چنانکه نحوه پایان جنگ با حملات عراق و پذیرش قطعنامه 598، به جای سقوط صدام، منشاء تحولات دهه دوم انقلاب شد ...