مسئله جنگ و چگونگی مواجهه با آن برای جامعه ایران، با تجربه جنگ با عراق در شهریور سال 1359 و از طریق آزمون و خطا شکل گرفت. به این معنا که نداشتن شناخت ذهنی از مسئله جنگ و فروپاشی قدرت دفاعی- بازدارندگی بر اثر پیروزی انقلاب، موجب غافلگیری استراتژیک در برابر تجاوز عراق و اشغال بخشی از سرزمین ایران در مرزهای غربی کشور شد. مسئله جنگ و اشغال در چنین شرایطی، بیشتر بعنوان مسئله دفاعی- موجودیتی تفسیر شد. پیوستگی جنگ با انقلاب، در تعریف سیاسی و اعتقادی از مسئله جنگ و تأثیر آن در مشارکت مردمی برای دفاع در برابر تجاوز، زمینه های شکست ارتش عراق را فراهم کرد ...

در سال های گذشته بصورت تدریجی همواره درگیر دو پرسش جداگانه، ولی بهم پیوسته، بوده ام: آنچه انجام داده ام چه مشخصه و نتیجه ­ای داشته است؟ چه کاری را باید انجام بدهم که تکراری نباشد و به نیازهای آینده پاسخ بدهد؟ بدلیل پیوستگی معناداری که در بطن دو پرسش یادشده وجود دارد، درگیر پرسش دائمی از آنچه تا کنون فکر کرده و نوشته ام، با آنچه باید درباره آن اندیشه ورزی کرده و بنویسم، شده‎ام. به نظرم از این مسیر و تأملی چند باره و دائمی در پاسخ به پرسش های یادشده، نه تنها انسجام فکری ام برای بازبینی گذشته و انتخاب موضوع برای آینده، شکل می گیرد، بلکه این امکان فراهم می شود که با ادراک از عناصر اصلی نظام فکری ام، بمثابه طرح اولیه یک نظریه تلاش کنم ...

چنانکه روشن است، پرسش انتخاب شده برای عنوان بحث، بسیار کلی است و در نتیجه دامنه پاسخ ها را به همان میزان گسترش می دهد. اما این پرسش را با توجه به تغییر نسلی در جامعه ایران، بصورت خاص می توان مورد بررسی قرار دارد؛ آیا تجربه و باورهای ذهنی جامعه ایران از جنگ و پیامدهای آن، موجب تمایل به جنگ خواهد شد یا امتناع از جنگ؟

پاسخ به این پرسش با ارزیابی از نتیجه جنگ، مبنی بر پیروزی یا شکست و بسیاری از عوامل دیگر، نسبت دارد. اگر تصوّر عمومی از نتیجه جنگ با پیروزی همراه باشد، بر شکل گیری اعتماد بنفس ملی و روحیه تهاجمی و بازدارندگی در برابر تهدیدات، تأثیرگذار خواهد بود. در غیر این صورت، مفهوم مصالحه و امتناع از جنگ مورد اجماع قرار می گیرد. با این توضیح، این پرسش وجود دارد که؛ با توجه به تغییر نسل در جامعه ایران و تغییر در ماهیت تهدیدات و مشخصه های جنگ، هم اکنون چه درکی از مسئله جنگ در جامعه ایران وجود دارد؟ از وقوع جنگ احتمالی در آینده استقبال خواهد کرد یا به دنبال مصالحه و امتناع از جنگ خواهد بود؟ مهمتر آنکه؛ الزامات راهبردی هر کدام از گزینه ها کدام است؟

مطالب مرتبط:

- یادداشت های مربوط به جنگ و جامعه

- یادداشت های مربوط به جنگ آینده

محمد درودیان در حاشیه نشست نقد و بررسی کتاب «مسائل اساسی جنگ» که روز شنبه ۲۰ اردیبهشت در سالن سرای اهل قلم سی و ششمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد، در گفتگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: اگر درباره جنگ عراق و ایران نظریه پردازی کنیم، پلی میان گذشته و آینده ایجاد کرده ایم.

لینک دانلود

نشست نقد و بررسی کتاب مسائل اساسی جنگ نوشته محمد درودیان، با حضور سردار حسین علایی از فرماندهان سپاه در دوران جنگ، محمد درودیان مولف اثر و یحیی نیازی کارشناس مجری، شنبه ۲۰ اردیبهشت در سالن سرای اهل قلم سی و ششمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ محمد درودیان، مولف اثر ضمن شرح محتوای آن بیان کرد: جلد پنجم این مجموعه، به ادامه جنگ بعد از پایان رسمی آن و بررسی اندیشه نظامی در ارتش و سپاه می‌پردازد. این پروژه بیش از آن‌که مربوط به شرایط فعلی جامعه باشد، که نسل جدید از جنگ فاصله گرفته و حتی نسبت به جنگ ایران و عراق آگاهی یا حساسیتی ندارد، بر تأثیرات فرهنگی، سیاسی و ساختاری جنگ در جامعه امروز متمرکز است. ما با پدیده‌ای مواجه‌ایم که گذشته نیست، بلکه تاریخی است؛ تاریخی که هنوز موضوعیت دارد ...

در حالیکه جامعه ایران پس از پیروزی انقلاب درگیر استقرار نظام و تعیین جهت‎گیری‎های کلی در سیاست‎های داخلی و خارجی بود، پویایی‎های اجتماعی انقلاب پس از پیروزی، ابتدا تحت تأثیر بحران‎های امنیتی قرار گرفت و سپس با حمله عراق، تمامیت ارضی و موجودیت نظام برآمده از انقلاب در معرض تهدید قرار گرفت.

موضوع یادشده، تفکر، روش و ساختار ضروری برای دفاع در برابر تجاوز را شکل داد و از این طریق مسئله جنگ، جایگزین انقلاب شد. با این تفاوت که بدلیل تفسیر جنگ در چهارچوب انقلاب و سرنگون کردن صدام و نظام بعثی عراق، بعنوان اهداف و خواسته‎های ایران، مورد تأکید قرار گرفت و راهنمای تعیین استراتژی دفاعی- آزادسازی و ادامه جنگ در خاک عراق شد. به همین دلیل در رسانه‎های خارجی نحوه پایان جنگ با پذیرش قطعنامه 598، بمثابه پایان انقلاب ارزیابی شد. ...