ادراک و صورت‌بندی از رخدادهای سرنوشت‌ساز و تاریخی که بر تمامی شئون فکری و زیستی جامعه در یک دوره زمانی غالب است، تابع زمان و گفتمان حاکم است. با نظر به مفروض یادشده، می خواهم در یادداشت حاضر به فرایند «جابجایی در تاریخ» اشاره کنم.

حمله نظامی عراق در 31 شهریورماه 1359 و تنها 20 ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تداوم جنگ به مدت هشت سال، تمامی وجوه زندگی فردی و اجتماعی جامعه ایران را در ابعاد مختلف در سیطره خود قرار داد. با این توضیح، «وجه تاریخی» تجربه جنگ با عراق و به‌عبارتی اهمیت تاریخی آن، تابع میزان قدرت تأثیرگذاری جنگ بر شئون مختلف زندگی جامعه ایران، در تجربه زیسته بوده است. ...

اشاره

جناب آقای محمدقاسم فروغی جهرمی که سال‌ها درگیر انتخاب کتاب سال در حوزه جنگ ایران و عراق بوده است، از اینجانب برای گفتگو درباره کتاب های جنگ، دعوت کرد. به دلیل چهل و اندی سال رفاقت و موضوع مورد نظر، فرصت را غنیمت شمرده و به دیدار ایشان رفتم. در حالیکه هیچ‌گونه ذهنیتی نسبت به محورهای گفت‌وگو و سرانجام آن نداشتم. پرسش‌های پی در پی ایشان، راهنمای موضوعات و دامنه گفت‌وگو بود. برخلاف روش مرسوم که از گفت‌وگوکنندکان درخواست می کردم متن را قبل از چاپ بمنظور ویرایش برایم ارسال کنند، بدون هیچگونه قراری، محل مصاحبه را ترک کردم. چندی بعد و در پرس و جوی مجدد از نتیجه گفت‌وگو، ایشان اظهار کرد به دلیل تعجیل در انتشار کتاب، فرصت لازم برای ارسال متن برای شما نبوده و کتاب منتشر شده است!

با مطالعه متن کتاب متوجه شدم اشتباهات زیادی وجود دارد و برخی مطالب که در فضای صمیمی و دوستانه بیان شده، در متن وجود دارد و شاید لازم بود که اصلاح و تعدیل می شد. با این وجود، ضمن پذیرش مسئولیت هر چه در این مصاحبه گفته ام، امیدوارم دامنه موضوعات و آنچه در این گفت‌وگو بیان شده، امکان بهبود وضعیت کنونی را فراهم کند. به دلیل حجم بالای متن، گفت‌وگوی یادشده در چند قسمت خواهد آمد ...

اشاره:

در بخش قبلی با نقد ادبیات مستند، به موضوع کاهش مخاطبین در این حوزه اشاره و بیان شد که رویکرد ایدئولوژی به خاطرات جنگ، به معنای دفاع از جنگ و سامان دادن به قدرت سیاسی، همراه با استفاده از روش آزمون و خطا در حوزه ادبیات و تاریخ نگاری، مهمتر از آن، تأخیر در رجوع به مبانی نظری و روش‌شناختی رایج و خودداری از نقد درون ساختاری، بخشی از عوامل موثر در پیدایش وضعیت کنونی است. در ادامه، بخش پایانی این یادداشت از نظر خواهد گذشت. ...

اشاره:

در بخش اول با اشاره به مطالب شماره پنجم مجله اندیشه پایداری، به مفهوم ادبیات جنگ و تشابه روش شناسی و کارکرد آن با تاریخ نگاری جنگ پرداختم. در ادامه، بخش دوم این یادداشت از نظر خواهد گذشت. ...

اشاره:

فرصتی فراهم شد تا پس از مطالعه مجله اندیشه پایداری (شماره پنجم، بهار و تابستان 1401)، بر اساس پیش‌فرض‌هایی که داشتم، نکاتی را در سه یادداشت جداگانه بنویسم که نیاز به بررسیِ تفصیلی دارد و امیدوارم فرصت آن فراهم شود. فرض من بر این است که؛ «جهاد تبیین» به این دلیل موضوعیت پیدا کرده که آنچه انجام شده، پاسخگو نبوده و اقدامات دیگری باید انجام می شد که به هر دلیل مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراین جهاد تبیین از مسیر نقد و بررسی دو حوزه «ادبیات و تاریخ‌نگاری» جنگ عبور می‌کند. هرچند غفلت از «بررسی‌های نظامی- استراتژیک»، مقوله دیگری است که باید جداگانه مورد بررسی قرار بگیرد. با نظر به ملاحظه یادشده و با رویکرد انتقادی، به برخی موضوعات اشاره خواهم کرد. ...

جلد دوم و سوم مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه» روانه بازار شد. ناشر این کتاب، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که در سال 1401 این آثار را به چاپ رسانده است.

جلد دوم این مجموعه که به همت محمد درودیان به رشته تحریر درآمده، 428 صفحه و جلد سوم، 510 صفحه است و علاقمندان به این آثار، برای جلد دوم، 110 هزار و برای جلد سوم، 125 هزار تومان خواهند پرداخت که با توجه به محتویات کتاب‌ها، مطالعه آن برای پژوهشگران و محققان در حوزه جنگ ایران و عراق مفید به نظر می‌رسد.

جلد اول از مجموعه پنج جلدی «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار منتشرشده ارتش و سپاه»، به بررسی آثار ارتش پرداخته و از جلد دوم تا پنجم، به بررسی آثار سپاه مربوط است. ...