ضربه به حماس و حزب الله بعنوان بازوان قدرت منطقه ای ایران و سقوط بشار اسد، بمعنای ضربه به موقعیت استراتژیک و کاهش قدرت بازدارندگی ج.ا.ایران می باشد که حاصل سرمایه گذاری تدریجی در زمان طولانی، با استفاده از تجربه جنگ با عراق بود. بنابراین نقد و بررسی پیدایش این وضعیت و پیامدهای آن برای آینده، این موضوع را روشن خواهد کرد که؛

جنگ و موقعیت های استراتژیک را باید در پیوستگی استفاده از قدرت نظامی، در چهارچوب اهداف سیاسی، با تأکید بر عنصر زمان تفسیر کرد.

منطق نقد و بررسی رویارویی های اخیر با رجوع به تجربه جنگ با عراق، بیش از آنکه مطالعه امر تاریخی باشد، برای شکل دهی آینده است. زیرا مطالعه تحولات یادشده، زمینه آشکارشدگی قدرت-آسیب‎ها را در یک رویارویی استراتژیک که ریشه در گذشته دارد، اما آینده را شکل خواهد داد، فراهم می سازد.

در یادداشت های پیشین همواره تأکید داشتم باید از تجربه جنگ با عراق برای تحلیل و پیش بینی جنگ آینده استفاده کرد. زیرا از این طریق، کارکرد تاریخی جنگ با عراق به «نتیجه راهبردی» تبدیل و نقطه اتصال تجربه گذشته با آینده خواهد شد. قرار گرفتن ج.ا.ایران در مسیر درگیری با اسرائیل پس از 7 اکتبر 1402 با عملیات وعده صادق 1 و 2 در واقع مواجهه با صورتی از جنگ جدید بود که تحقق یافت و چشم انداز نهایی آن هنوز روشن نیست.

هم اکنون درگیر این پرسش هستم که؛ چگونه می‎توان از تجربه جنگ با عراق برای فهم و تحلیل مشخصه‎های جنگ جدید و پیش‎بینی گسترش آن در آینده، استفاده کرد؟ متقابلاً چگونه می توان با نظر به درگیری های اخیر، تجربه جنگ با عراق را مورد بازبینی قرار داد؟ ...

تلاش برای «آزادسازی مناطق اشغالی» در سال 1359 به فرماندهی بنی‌صدر، بعنوان رئیس جمهور وقت و فرمانده کل قوا، به دلیل تأثیرگذاری الزامات سیاسی به جای نظامی و نادیده گرفتن تجربه دفاع در برابر دشمن و عملیات‌های محدود در دوره اشغالگری که منجر به باورپذیری امکان پیروزی نظامی بر ارتش عراق شده بود، با شکست در عملیات‌های چهارگانه همراه شد. در حالیکه بعدها پس از حذف بنی‎صدر از ساختار سیاسی کشور، آزادسازی مناطق اشغال‌شده برپایه ضرورت برخورداری از قدرت نظامی و با مشارکت نیروهای مردمی و همکاری ارتش و سپاه صورت گرفت. ...

همزمان با هفته دفاع مقدس و به همت مدرسه آزادفکری (آزاد) که بعنوان مجموعه‌ای در اکوسیستم دانشگاه شریف به فعالیت می پردازد، نشستی با عنوان «نقش انقلاب ۵۷ در آغاز جنگ» برگزار شد که در آن، دکتر صادق زیباکلام و محمد درودیان به بیان دیدگاه های خود و نقد نظرات یکدیگر پرداختند.

ویدئوی این نشست را می توانید در اینجا مشاهده بفرمایید.

امید است مورد توجه علاقمندان قرار بگیرد.

پس از پایان جنگ، منطق پیوستگی روایی و معنابخش که متأثر از غلبه گفتمان و شرایط غالب در زمان جنگ بود، دچار «گسستگی» شد. به این شکل که با آشکارشدن نتایج جنگ طولانی و خاتمه آن با پذیرش قطعنامه 598، بجای پیروزی نظامی بر عراق، «گفتمان انتقادی» بر پایه آشکارشدن نتایج جنگ طولانی و فرسایشی، شکل گرفت. فرضاً وقتی عملیات بدر در سال 1363 بر پایه بررسی سایر مناطق و تجربه عملیات خیبر در سال 1362 انجام شد، این تصمیم‌گیری در زمان جنگ با منطق تاریخی و عملیاتی، توجیه‌پذیر بود و موجب انسجام روایی از وقایع و روند جنگ می‌شد، اما با پایان جنگ و آشکارشدن نتیجه کلی آن، عملیات بدر فراتر از زمان وقوع و در چهارچوب روند جنگ، موجب شکل‌گیری این پرسش منتقدانه شد که: چرا باتوجه به نتیجه عملیات خیبر در هور، عملیات بدر با تکرار عملیات در هور انجام شد؟ پیدایش پرسش یادشده در واقع با تغییر زمان و شرایط ایجاد شد و منطق حاکم بر چگونگی «انسجام و گسست روایی» را برای توجیه در زمان وقوع و یا نقد آن پس از خاتمه جنگ، آشکار کرد. این توضیح ناظر بر این معناست که فرآیند شکل‌گیری و تغییر در روایت‌ها، با ایجاد پیوستگی یا گسست در روایت‌ها، تدریجی است و در ذیل گفتمان و رویکردهای غالب مورد «بازروایی» و «بازتفسیر» قرار گرفته و تغییر می‌کند ...

همزمان با هفته دفاع مقدس، نشست بازاندیشی ابعاد جنگ ایران و عراق به میزبانی پژوهشکده امام خمینی(س) برگزار شد.

محمد درودیان در این نشست گفت: من معتقدم جامعه ایران پس از انقلاب چون ادراکی از مسأله «جنگ» نداشت، در مراحل اولیه جنگ غافلگیر شد و به دلیل شوک ناشی از غافلگیری، به جای جنگ بر دفاع متمرکز شد و ارتش عراق را به شکست کشاند، بنابراین 31 شهریور سالروز دفاع است. اگر عراق 20 ماه روی مرز ما مستقر بود و در داخل هم عمل کرد، چطور می‌گوییم غافلگیر شدیم؟ این موضوع مقدماتی داشت و وزارت خارجه حداقل 600 تجاوز عراق را ثبت کرده است. بنابراین، اگر بخواهیم بازاندیشی کنیم، شاید بازاندیشی اساسی این است که چگونه به جنگ و تجربه تاریخی آن نگاه کنیم که امکان فهم از مسأله جنگ و جلوگیری از تکرارش را به ما بدهد.

متن این سخنرانی را که در پایگاه اطلاع رسانی جماران منتشر شده، در اینجا مشاهده بفرمایید